چالش های تخصیص آب بین بخش های کشاورزی، صنعت و شرب

بحران جهانی آب به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک مانند ایران، به یکی از چالش های اساسی توسعه پایدار تبدیل شده است. با توجه به نقش حیاتی منابع آب در تامین امنیت غذایی، توسعه صنعتی و حفظ سلامت عمومی، تخصیص بهینه و عادلانه آب میان سه بخش عمده ی مصرف کننده یعنی کشاورزی، صنعت و شرب، از اهمیت استراتژیک برخوردار است. این مقاله با هدف بررسی چالش های موجود در روند تخصیص منابع آب در کشور، به تحلیل پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی ناشی از مدیریت نامتوازن آب پرداخته و راهکارهایی برای بهبود وضعیت موجود ارائه می دهد.روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش، تلفیقی از مطالعات کتابخانه ای، تحلیل داده های آماری و مرور نظام مند ادبیات علمی مرتبط با سیاست های مدیریت آب است. داده ها از منابع معتبر ملی از جمله وزارت نیرو، مرکز آمار ایران و مقالات علمی بین المللی استخراج شده اند. همچنین با رویکرد توصیفی-تحلیلی، به ارزیابی میزان بهره وری آب در هر یک از بخش های مصرفی و بررسی آثار نامطلوب تخصیص ناعادلانه پرداخته شده است.نتایج به دست آمده نشان می دهد که بخش کشاورزی با مصرف بیش از ۸۰ درصد منابع آب کشور، دارای پایین ترین نرخ بازدهی اقتصادی است، در حالی که بخش صنعت و شرب با بهره وری بالاتر، با محدودیت های شدید تخصیص مواجه اند. این وضعیت منجر به کاهش رشد اقتصادی، افزایش مهاجرت از مناطق روستایی، بروز تنش های اجتماعی، و تخریب اکوسیستم های طبیعی شده است. همچنین، نبود سیاست های یکپارچه، ناهماهنگی بین دستگاه های اجرایی و فقدان مشارکت موثر بهره برداران، از مهم ترین موانع مدیریت پایدار منابع آب به شمار می رود.در پایان، مقاله پیشنهاد می کند که اصلاح ساختار تعرفه گذاری آب بر اساس میزان بهره وری، توسعه فناوری های نوین آبیاری، بازچرخانی منابع آبی، آموزش جوامع محلی، و تدوین سیاست های مشارکتی تخصیص، می تواند نقش کلیدی در افزایش بهره وری، عدالت و پایداری تخصیص منابع آبی ایفا کند.

کلیدواژه ها:

تخصیص منابع آب ، کشاورزی ، صنعت ، آب شرب ، بهره وری اقتصادی ، مدیریت آب ، عدالت اجتماعی ، بحران آب ، ایران ، توسعه پایدار