شکاف مالیاتی، شاخص ارزیابی نظام مالیاتی کشور

شاخص های مختلفی برای ارزیابی نظام مالیاتی به کار می رود. نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی، درصد تحقق درآمدهای مصوب مالیاتی، سهم مالیات از منابع بودجه، پوشش مالیاتی (نسبت درآمدهای مالیاتی به اعتبارات هزینه ای بودجه) از جمله شاخص هایی است که هر ساله در ارزیابی نظام مالیاتی به کار می رود. در این میان شکاف مالیاتی به عنوان شاخصی که ظرفیت بالقوه و قانونی مالیاتی را در نظر می گیرد، یکی از کامل ترین شاخص های ارزیابی نظام مالیاتی کشور است که مورد غفلت سیاست گذاران واقع شده است. هر کدام از شاخص های ارائه شده با نواقصی همراه است که شکاف مالیاتی نواقص آنها را تکمیل می کند. شکاف مالیاتی به دو جزء شکاف تمکین و شکاف سیاستی تقسیم می شود. شکاف سیاستی درآمد از دست رفته دولت از محل معافیت، بخشودگی، تخفیفات، نرخ صفرها و شکاف تمکین درآمد از دست رفته دولت از محل عدم تمکین مالیاتی (فرار مالیاتی، کتمان درآمد و ...) را نشان می دهد. برآورد اجزای شکاف مالیاتی علاوه بر اینکه می تواند ظرفیت مغفول نظام مالیاتی را مشخص کند، می تواند نسبت به ارائه پیشنهادهای سیاستی در خصوص اصلاح معافیت ها و بخشودگی های مالیاتی یا مقابله با عدم تمکین مالیاتی مفید باشد و کارایی سیاست های مالیاتی را افزایش دهد.

کلیدواژه ها:

شکاف تمکین مالیاتی ، شکاف سیاستی مالیاتی ، ظرفیت بالقوه مالیاتی ، ظرفیت قانونی مالیاتی ، نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی