استراتژی های حفاظت از گونه های گیاهی بومی بیرجند در برابر آفات و بیماری ها

گونه های گیاهی بومی بیرجند، از جمله پسته وحشی، بادام کوهی، گون و زرشک، به دلیل سازگاری بی نظیر با اقلیم کویری و نقش محوری در پایداری اکوسیستم شهری، از ارزش اکولوژیکی و اقتصادی بالایی برخوردارند. این پژوهش با هدف طراحی راهکارهای نوآورانه، عملی و پایدار برای حفاظت از این گونه ها در برابر آفات و بیماری های گیاهی انجام شد. اقلیم خشک، طوفان های گردوغبار با بیش از ۶۰ روز در سال ۱۴۰۴، کمبود منابع آبی و استفاده گسترده از سموم شیمیایی، چالش های اصلی حفاظت از فضای سبز بیرجند هستند که مقاومت گیاهان را کاهش داده و تنوع زیستی را تهدید می کنند. این مطالعه با روش توصیفی-تحلیلی و رویکرد کاربردی، داده ها را از سه منبع اصلی جمع آوری کرد: بررسی اسناد علمی معتبر از آرشیوهای سازمان فضای سبز شهرداری بیرجند و نشریات تخصصی، مشاهدات میدانی گسترده در پارک های شهری مانند پارک توحید، پارک جنگلی و کمربند سبز در سال ۱۴۰۴، و مصاحبه های عمیق با ۲۰ کارشناس فضای سبز و گیاه پزشکی. یافته ها نشان می دهند که مدیریت تلفیقی آفات، شامل کنترل بیولوژیک با بهره گیری از دشمنان طبیعی مانند کفشدوزک ها و زنبورهای پارازیتوئید، کاشت گونه های بومی مقاوم، آموزش هدفمند شهروندان و استفاده از فناوری های نوین مانند حسگرهای رطوبت خاک و سیستم های هشدار آفات، می تواند خسارات ناشی از آفات را تا ۴۰ درصد کاهش دهد. این راهکارها با کاهش وابستگی به سموم شیمیایی، به حفظ تنوع زیستی، کاهش آلودگی خاک و آب های زیرزمینی و ارتقای کیفیت زندگی کمک می کنند. مشارکت فعال شهروندان از طریق کارگاه های آموزشی در مساجد، مدارس و مراکز فرهنگی، کمپین های رسانه ای با شعار «سبز نگه داریم، بیرجند نفس می کشد» و اپلیکیشن های گزارش دهی آفات، نقشی کلیدی در موفقیت این استراتژی ها ایفا می کند. این پژوهش با تاکید بر هماهنگی راهکارها با فرهنگ همکاری محور و محدودیت های اقلیمی بیرجند، به پایداری فضای سبز، کاهش اثرات طوفان های گردوغبار، تعدیل گرمای شهری و بهبود سلامت اکوسیستم کمک می کند. نتایج این مطالعه الگویی عملی برای سایر شهرهای کویری با چالش های مشابه ارائه می دهد و بر ضرورت پایش مستمر و ارزیابی های دوره ای با ابزارهای دیجیتال تاکید دارد.

کلیدواژه ها:

گونه های بومی ، مدیریت تلفیقی آفات ، فناوری های نوین ، بیرجند