نقش کشاورزی شهری و مدیریت فرآورده های جانبی کشاورزی در پروژه های پایدار بازآفرینی شهری

در دهه های اخیر، بازآفرینی شهری به مثابه راهکاری نوین در جهت توسعه پایدار شهرها مورد توجه متخصصان و سیاست گذاران قرار گرفته است. با افزایش روند شهرنشینی، شهرها با چالش هایی همچون افزایش ضایعات، کمبود منابع، بحران های زیست محیطی و کاهش فضاهای سبز مواجه شده اند. کشاورزی شهری، به عنوان یکی از پاسخ های موثر به این چالش ها، نه تنها به توسعه فضای سبز کمک می کند بلکه بستر مناسبی برای بهبود امنیت غذایی، کاهش ردپای کربن و ارتقاء کیفیت محیط زیست شهری فراهم می آورد. یکی از ابعاد کمتر مورد توجه در پروژه های بازآفرینی شهری، مدیریت فرآورده های جانبی کشاورزی نظیر ضایعات آلی، بقایای گیاهی و کمپوست است که در صورت مدیریت موثر، می توانند به منبعی ارزشمند برای تولید کود آلی، زیست انرژی و بهبود ساختار خاک بدل شوند.این پژوهش با رویکرد توصیفی-تحلیلی، به بررسی ظرفیت ها و چالش های ادغام کشاورزی شهری و مدیریت فرآورده های جانبی آن در پروژه های بازآفرینی شهری می پردازد. از جمله اهداف مطالعه حاضر می توان به تبیین نقش کشاورزی شهری در کارکردهای زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی شهر، تحلیل راهکارهای مدیریت پایدار ضایعات کشاورزی در محیط شهری، و بررسی نمونه های موفق داخلی و بین المللی اشاره کرد. نتایج پژوهش نشان می دهد، ادغام کشاورزی شهری در فرآیندهای بازآفرینی می تواند منجر به کاهش حجم ضایعات، تولید نهاده های مفید، ارتقاء مشارکت اجتماعی و ایجاد حلقه های اقتصاد چرخشی در سطح محلات شهری شود. همچنین، مدیریت علمی فرآورده های جانبی کشاورزی، از طریق فناوری های نوین همچون کمپوست سازی در محل، استفاده از بیوگاز و بازیافت پسماندها، نقش به سزایی در کاهش آلودگی های زیست محیطی و توسعه پایدار شهر ایفا می کند.در عین حال، اجرای موفق این راهبردها نیازمند حمایت قانونی، همکاری بین بخشی، آموزش شهروندان و ایجاد زیرساخت های فنی متناسب با ساختار شهری هر منطقه است. مقاله حاضر راهکارهایی برای سیاست گذاران شهری جهت تلفیق فرآیندهای کشاورزی با مدیریت پسماندهای آلی پیشنهاد می دهد تا از این طریق، هم به بهبود کیفیت محیط زیست و نیز ارتقای رفاه اجتماعی شهروندان کمک شود. بررسی تجارب شهرهای پیشرو در جهان نشان می دهد که رویکرد سیستمی و مشارکتی در مدیریت فرآورده های جانبی کشاورزی و بهره گیری از آن در بازآفرینی شهری می تواند الگویی نوین و کارآمد برای مواجهه با مسائل شهرهای ایرانی باشد. در پایان، این مقاله بر لزوم تدوین برنامه های جامع، حمایت های دولتی، و ارتقای دانش و فرهنگ مدیریت پسماند تاکید دارد تا بتوان از ظرفیت بالقوه کشاورزی شهری و فرآورده های جانبی آن در مسیر بازآفرینی پایدار شهرها بهره برد.

کلیدواژه ها:

کشاورزی شهری ، فرآورده های جانبی کشاورزی ، بازآفرینی شهری ، توسعه پایدار ، مدیریت پسماند ، اقتصاد چرخشی ، کمپوست ، زیست انرژی ، امنیت غذایی ، کیفیت محیط زیست ، مشارکت اجتماعی ، برنامه ریزی شهری