نقش معنویت اسلامی در تقویت بهزیستی روان شناختی: تبیین دیدگاه های روانشناسی مثبت گرا

این پژوهش به بررسی نقش معنویت اسلامی در تقویت بهزیستی روان شناختی در شهر مشهد، از منظر روان شناسی مثبت گرا پرداخته است. معنویت اسلامی، شامل مفاهیمی مانند توکل، صبر و شکر، به عنوان منبعی برای تقویت بهزیستی روان شناختی، شامل خودمختاری، رشد شخصی، و روابط مثبت، مورد توجه قرار گرفت. پژوهش از رویکرد ترکیبی با طراحی همگرا استفاده کرد. داده های کمی از ۴۵۰ نفر (۱۸ تا ۵۰ ساله) از مناطق شهری و حاشیه ای مشهد با استفاده از مقیاس بهزیستی روان شناختی ریف و مقیاس معنویت اسلامی جمع آوری شد. داده های کیفی از مصاحبه های نیمه ساختارمند با ۲۵ نفر به دست آمد. تحلیل های توصیفی نشان داد که میانگین بهزیستی روان شناختی ۷۰.۴ (انحراف معیار = ۱۱.۸) و میانگین توکل (۴.۲)، شکر (۴.۳)، و صبر (۳.۹) در مقیاس ۵ درجه ای بود. تحلیل همبستگی نشان داد که توکل (r = ۰.۴۶، p < ۰.۰۱) و شکر (r = ۰.۴۳، p < ۰.۰۱) با بهزیستی همبستگی قوی دارند، اما صبر (r = ۰.۳۸، p < ۰.۰۱) ضعیف تر بود. رگرسیون چندمتغیره نشان داد که توکل (β = ۰.۳۴) و شکر (β = ۰.۲۹) پیش بینی کننده های اصلی بهزیستی هستند (R² = ۰.۴۱). افراد با پایبندی دینی بالا نمرات بهزیستی بالاتری (۷۳.۲) نسبت به پایبندی پایین (۶۶.۸) داشتند. تحلیل کیفی مضامینی نظیر "ارتباط معنوی و آرامش"، "حمایت اجتماعی در اجتماعات دینی" و "چالش های فشار اجتماعی" را برجسته کرد. ترکیب داده ها نشان داد که توکل و شکر بهزیستی را تقویت می کنند، اما فشارهای اجتماعی می توانند خودمختاری را در برخی افراد کاهش دهند. این نتایج با نظریه های خودمختاری و سرمایه اجتماعی هم راستا هستند و بر تقویت اعمال دینی خودخواسته و حمایت اجتماعی برای ارتقای بهزیستی تاکید دارند.

کلیدواژه ها:

معنویت اسلامی ، بهزیستی روان شناختی ، روانشناسی مثبت گرا