نقش سرمایه اجتماعی در تقویت تاب آوری روانشناختی در جوامع پس از بحران

این پژوهش به بررسی نقش سرمایه اجتماعی در تقویت تاب آوری روانشناختی در جوامع چندفرهنگی پس از بحران پرداخته است. تاب آوری روانشناختی، به عنوان توانایی سازگاری و بازیابی در برابر ناملایمات، و سرمایه اجتماعی، شامل روابط مبتنی بر اعتماد و همکاری، از عوامل کلیدی در کاهش اثرات منفی بحران ها هستند. پژوهش از رویکرد ترکیبی با طراحی همگرا استفاده کرد. داده های کمی از ۳۵۰ نفر (۱۸ تا ۵۰ ساله) با تجربه بحران (زلزله، سیل، پاندمی) از طریق مقیاس تاب آوری کانر-دیویدسون و پرسشنامه سرمایه اجتماعی پاتنام جمع آوری شد. داده های کیفی نیز از مصاحبه های نیمه ساختارمند با ۳۰ نفر به دست آمد. تحلیل های توصیفی نشان داد که میانگین تاب آوری روانشناختی ۶۲.۴ (انحراف معیار = ۱۱.۲) و سرمایه اجتماعی پیوندی (۴.۲) و ارتباطی (۳.۸) قوی تر از نهادی (۳.۴) بودند. تحلیل همبستگی نشان داد که سرمایه اجتماعی پیوندی (r = ۰.۴۶، p < ۰.۰۱) و ارتباطی (r = ۰.۳۹، p < ۰.۰۱) با تاب آوری همبستگی مثبت دارند، اما سرمایه نهادی تاثیر ضعیفی داشت (r = ۰.۲۲، p < ۰.۰۵). رگرسیون چندمتغیره تایید کرد که سرمایه پیوندی (β = ۰.۳۸) و ارتباطی (β = ۰.۲۹) پیش بینی کننده های اصلی تاب آوری هستند (R² = ۰.۴۲). گروه های کرد و عرب نمرات تاب آوری بالاتری نسبت به فارس و ترک داشتند. تحلیل کیفی مضامینی نظیر حمایت اجتماعی، همکاری بین گروهی و چالش های اعتماد نهادی را برجسته کرد. ترکیب داده ها نشان داد که شبکه های محلی و مجازی، به ویژه در گروه های اقلیت، تاب آوری را تقویت می کنند، اما بی اعتمادی به نهادها مانع است. این یافته ها با نظریه های سرمایه اجتماعی و سیستم های اجتماعی-اکولوژیکی هم راستا هستند. پژوهش بر اهمیت تقویت شبکه های اجتماعی و اعتماد نهادی برای بهبود تاب آوری تاکید دارد و پیشنهاد می دهد برنامه های مداخله ای برای ترویج همکاری بین گروهی و کاهش انزوای اجتماعی طراحی شوند.

کلیدواژه ها:

سرمایه اجتماعی ، تاب آوری روانشناختی ، جوامع پس از بحران