معلمان به مثابه کنشگران تحول ساز آموزش ابتدایی: بازخوانی تاثیر نهاد آموزش و پرورش

نهاد آموزش و به ویژه نقش معلمان در مسیر تحولات اجتماعی، سیاسی و تاریخی ایران، همواره یکی از ابعاد کمتر واکاوی شده در مطالعات فرهنگی و تاریخی بوده است. معلمان نه تنها عاملان انتقال دانش و ارزش ها به نسل های آینده اند، بلکه در بزنگاه های حساس تاریخی، به عنوان کنشگران اجتماعی فعال، در فرآیند شکل گیری هویت جمعی، ارتقای آگاهی سیاسی، و سازمان دهی مقاومت های مدنی نقش آفرین بوده اند. از مشروطه تا انقلاب اسلامی، و از دهه های اصلاحات آموزشی تا جنبش های مدنی معاصر، رد پای معلمان در تحولات بنیادین کشور نمایان است. این مقاله با رویکردی تاریخی-تحلیلی به بررسی جایگاه و عملکرد معلمان به عنوان عاملان تغییر در بستر نظام آموزش و پرورش ایران می پردازد. در این راستا، پیوند آموزش با تحولات ساختاری جامعه ایرانی مورد توجه قرار گرفته و نشان داده می شود که چگونه نهاد مدرسه به یک میدان قدرت برای بازتولید یا چالش نظم موجود تبدیل شده است. همچنین تلاش می شود تصویر روشنی از تعامل دوگانه میان نهادهای سیاسی و فرهنگی با بدنه معلمان ترسیم شود تا از این رهگذر، جایگاه واقعی آنان در تاریخ معاصر ایران بازشناخته شود. این مقاله بر آن است تا با بهره گیری از منابع تاریخی، اسناد آموزشی و تحلیل گفتمان، چشم اندازی تازه از نقش چندوجهی معلمان در شکل دهی به مسیر جامعه ایرانی ارائه کند.واژگان کلیدی: معلم، تحول اجتماعی، تاریخ آموزش ایران