نقش معلم در تربیت شهروند مسئول در دوره ابتدایی

در دنیای امروز، تربیت شهروندانی مسئول، آگاه و مشارکت جو یکی از اهداف اصلی نظام های آموزشی به شمار می آید. در این میان، دوره ابتدایی به عنوان اولین مرحله آموزش رسمی، نقشی اساسی در شکل گیری نگرش ها و رفتارهای شهروندی ایفا می کند. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش معلم در تربیت شهروند مسئول در دوره ابتدایی، به روش کیفی و با رویکرد پدیدارشناسی انجام شده است. مشارکت کنندگان پژوهش شامل ۱۰ نفر از معلمان ابتدایی دارای تجربه تدریس بیش از پنج سال بودند که به شیوه هدفمند انتخاب و با آن ها مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شد. داده ها با استفاده از تحلیل مضمون مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها نشان داد که معلمان از طریق رفتار الگویی، ایجاد تعاملات سازنده، مشارکت دادن دانش آموزان در تصمیم گیری های کلاسی و تفویض مسئولیت، نقش موثری در نهادینه سازی مفاهیم شهروندی دارند. همچنین، رابطه عاطفی و صمیمانه میان معلم و دانش آموز، بستر مناسبی برای تقویت مسئولیت پذیری فراهم می کند. با وجود چالش هایی مانند محدودیت زمان، تمرکز بر محفوظات درسی و کم توجهی به اهداف پرورشی، بسیاری از معلمان با ابتکار و خلاقیت شخصی توانسته اند در مسیر تربیت شهروندان مسئول نقش آفرین باشند. نتایج این پژوهش بر ضرورت تقویت جایگاه تربیتی معلمان، بازنگری در سیاست های آموزشی و حمایت ساختاری از معلمان تاکید دارد.واژگان کلیدی: معلم، شهروند مسئول، آموزش ابتدایی، مسئولیت پذیری، تربیت شهروندی، تعامل معلم و دانش آموز.