طراحی الگوی بومی سازی گیاهان زینتی مقاوم به خشکی در پارک ها و معابر شهری مناطق گرم و خشک

در شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک، انتخاب گونه های گیاهی مناسب برای فضای سبز شهری مستلزم توجه هم زمان به کارایی زیستی، اقتصادی و محیط زیستی است. این پژوهش با هدف ارزیابی عملکرد گونه های مختلف فضای سبز شهری از نظر نرخ فتوسنتز، هزینه نگهداری سالانه و توان کاهش آلودگی هوا انجام شده است. نتایج نشان داد که گونه های Pittosporum و Ligustrum به ترتیب با نرخ های فتوسنتز ۱۰.۲ و ۹.۸ میکرومول CO₂ در متر مربع بر ثانیه، بالاترین توانایی جذب دی اکسیدکربن را دارا هستند که این ویژگی آن ها را به گزینه هایی بسیار موثر در کاهش آلودگی هوای شهری تبدیل می کند. درصد کاهش آلاینده های جوی نیز در این دو گونه به ترتیب ۲۸ و ۲۶ درصد برآورد شد. در مقابل، گونه هایی با نرخ فتوسنتز پایین تر مانند Lantana camara (۶.۸ μmol CO₂/m²/s) دارای کاهش آلاینده کمتری (۱۵٪) بودند. بررسی اقتصادی نیز نشان داد که Pittosporum با ۹ میلیون ریال و Ligustrum با ۱۲ میلیون ریال کمترین هزینه نگهداری سالانه را در میان گونه های مورد مطالعه دارند. این میزان هزینه در مقایسه با گونه هایی مانند Tecomaria capensis (۱۴ میلیون ریال) و Nerium oleander (۱۵ میلیون ریال) از مزیت اقتصادی بالایی برخوردار است. با توجه به محدودیت های منابع مالی شهرداری ها، این امر می تواند نقش مهمی در پایداری مالی پروژه های فضای سبز ایفا کند. همچنین گونه هایی مانند Tecomaria capensis با نرخ فتوسنتز ۸.۷ و درصد کاهش آلودگی ۲۱٪، ضمن دارا بودن مقاومت بالا در برابر تنش های محیطی، گزینه های مناسبی برای مناطق با شرایط سخت اقلیمی محسوب می شوند. ترکیب عملکرد زیستی بالا و هزینه نگهداری معقول، این گونه ها را به گزینه هایی راهبردی برای ارتقای کیفیت محیط زیست شهری در شرایط کم آبی و آلودگی هوا تبدیل کرده است. یافته های این پژوهش می تواند مبنای تصمیم گیری های علمی و مدیریتی برای توسعه پایدار فضای سبز در شهرهایی با شرایط اقلیمی مشابه باشد. همچنین نتایج ارائه شده می تواند به عنوان راهنمایی برای انتخاب بهینه گونه ها در برنامه ریزی شهری آینده مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

گیاهان زینتی مقاوم به خشکی ، بومی سازی ، فضای سبز شهری ، مناطق گرم و خشک ، مدیریت مصرف آب ، تنوع زیستی