احیا بذر زوال یافته ذرت شیرین (Zea mays var. saccharata) رقم بیسین با پیش تیمار توسط اسید الاژیک، جیبرلین و نیترات پتاسیم

چکیده مبسوط مقدمه: بنیه ضعیف گیاهچه یکی از مشکلات اصلی در کشاورزی است که قابلیت جوانه زنی بذر و استقرار گیاهچه را کاهش داده و به طور مستقیم بر استقرار و عملکرد گیاه تاثیر می گذارد. استفاده از روش های پیش تیمار بذر با مواد شیمیایی و تنظیم کننده های رشد می تواند به عنوان راهکاری موثر در تقویت بنیه گیاهچه و بهبود صفات بیوشیمیایی و جوانه زنی بذر مورد استفاده قرار گیرد. در این مطالعه، تقویت بنیه گیاهچه های ذرت شیرین به کمک پیش تیمارهای اسید الاژیک، جیبرلین و نیترات پتاسیم تحت آزمون پیری تسریع شده بررسی شد. مواد و روش­ها: این آزمایش در آزمایشگاه فناوری بذر دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج در سال ۱۴۰۳ به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با دو عامل صورت گرفت. فاکتور اول پیری تسریع شده بذر در دو سطح (زوال و بدون زوال) و فاکتور دوم پیش تیمار بذر در ۸ سطح (بدون پیش تیمار، پیش تیمار با آب مقطر، اسید الاژیک در دو سطح (۲۵ و ۱۰۰ میلی گرم بر لیتر)، جیبرلین در دو سطح (۵۰ و ۱۵۰ میلی گرم بر لیتر) و نیترات پتاسیم در دو سطح (۱۵ و ۶۰ میلی گرم بر لیتر) بود. در نهایت صفات بیوشیمیایی و جوانه زنی بذرها اندازه گیری شد. یافته ها: نتایج این پژوهش نشان داد که زوال بذر به طور معنی داری منجر به کاهش خصوصیات جوانه زنی شامل درصد و سرعت جوانه زنی، طول ساقه چه، طول ریشه چه و شاخص طولی و وزنی بنیه گیاهچه شد. همچنین، شاخص های بیوشیمیایی نظیر محتوای قندهای محلول و فعالیت آنزیم آلفا آمیلاز تحت تاثیر منفی زوال کاهش یافتند. از سوی دیگر، زوال بذر موجب افزایش محتوای پرولین، مالون دی آلدهید و فعالیت آنزیم پراکسیداز گردید که نشان دهنده تشدید تنش اکسیداتیو در شرایط زوال است. پیش تیمار بذرهای زوال یافته با اسید الاژیک، جیبرلین و نیترات پتاسیم تاثیر مثبتی در بهبود خصوصیات جوانه زنی و شاخص های بیوشیمیایی داشت. به طور خاص، غلظت های ۱۰۰ میلی گرم بر لیتر اسید الاژیک، ۱۵۰ میلی گرم بر لیتر جیبرلین و ۱۵ میلی گرم بر لیتر نیترات پتاسیم موثرترین پیش تیمارها بودند. نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که پیش تیمار بذرهای زوال یافته ذرت شیرین رقم بیسین با اسید الاژیک، جیبرلین و نیترات پتاسیم موجب بهبود قابل توجه جوانه زنی و شاخص های بیوشیمیایی شد. این تیمارها با کاهش اثرات منفی زوال بذر، به تقویت بنیه و استقرار گیاهچه ها کمک کردند. بنابراین، این پیش تیمارها می توانند به عنوان روشی موثر برای بهبود کیفیت بذرهای رقم بیسین در شرایط مختلف زراعی پیشنهاد شوند. جنبه های نوآوری: ۱- زوال بذر منجر به افزایش شاخص­های بیوشیمیایی از قبیل محتوای پرولین بذر، فعالیت آنزیم پراکسیداز و محتوای مالون دی آلدهید بذر می گردد. ۲- بنیه بذر ذرت شیرین رقم بیسین با پیش تیمار توسط اسید جیبرلین و الاژیک اسید بهبود می یابد. ۳- اثر پیش تیمار قبل و بعد از زوال مصنوعی بر قابلیت جوانه­زنی و بنیه بذر ذرت شیرین رقم بیسین مقایسه و بررسی شد.

کلیدواژه ها:

α-amylase ، Germination percentage ، Sweet corn ، Seed priming ، Seed vigor ، آلفا آمیلاز ، پیش تیمار  بذر ، بنیه بذر ، درصد جوانه زنی ، ذرت شیرین