بررسی قاعده ال ضرر و کاربرد آن در نصوص

آشنایی با قواعد فقهیه امری ضروری است زیرا این قواعد در استنباط احکام تاثیر زیادی می گذارد و احکام ثانویه زیادی بر آن مترتب است. یکی از مهمترین قواعدی که در تعدیل یا تکمیل نصوص شرعی کاربرد موثر دارد، قاعده لاضرر است که بدلیل اهمیتی که دارد همواره مورد توجه فقها قرار گرفته است تا آنجا که بعضی دانشمندان رساله های مستقلی مختص این قاعده نگاشته اند. در این مقاله نویسنده ابتدا به اهمیت و ضرورت قاعده التعد پرداخته و با چند مثال ذهن مخاطب را با معنای قاعده نزدیک کرده است. سپس با پرداختن به مدارک قاعده به این نتیجه می رسد که هرچند این حدیث به طرق مختلف و صیغه های متعدد نقل شده اما حداقل یکی از آنها صحیح و معتبر می باشد و برای صحت حدیث اعتبار یکی از طرق هم کفایت می کند. و بعد به بیان اهم معانی که فقها از این حدیث برداشت کرده اند می پردازد و با بررسی نظرات شیخ انصاری و صاحب الشریعه اصفهانی و آخوند خراسانی و اشکالاتی که بر آنها وارد است نهایتا قول صاحب شریعه که عبارت است از «معنای قاعده ال ضرر نهی از اضرار به غیر و مجازات ضرر به وسیله ضرر است»، را می پذیرد.

کلیدواژه ها:

قاعده فقهیه ، حدیث ، لاضرر ، لاضرار ، حکم ضروری ، حرمت