مدیریت ریسک های زیست محیطی در زنجیره تامین پایدار: مروری نظام مند و چارچوبی برای پژوهش های آینده

با گسترش نگرانی های جهانی نسبت به پیامدهای زیست محیطی فعالیت های اقتصادی، ریسک های زیست محیطی در زنجیره تامین به یکی از محورهای اصلی پژوهش های حوزه پایداری تبدیل شده اند. پژوهش حاضر با هدف انجام یک مرور نظام مند از ادبیات علمی منتشرشده طی سال های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۵ در زمینه ریسک های زیست محیطی زنجیره تامین طراحی شده است. با استفاده از روش مرور نظام مند ابتدا پایگاه های داده Web of Science و Scopus بررسی شده و پس از اعمال معیارهای شمول و حذف، در نهایت ۱۰۳ مقاله برای تحلیل نهایی انتخاب گردید. یافته ها نشان می دهد که بیش از ۶۵ درصد مقالات در بازه زمانی ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴ منتشر شده اند و تمرکز روزافزونی بر تحلیل ریسک های زیست محیطی در حوزه های مختلف صنعتی وجود دارد. بر اساس تحلیل مفهومی صورت گرفته، ریسک های زیست محیطی به دو دسته کلی درون زا و برون زا طبقه بندی شده اند و یک طبقه بندی مکمل نیز بر مبنای ماهیت و حوزه اثر شامل ریسک های آلاینده، اکولوژیکی، اقلیمی، عملیاتی و نظارتی ارائه گردیده است. تحلیل پیامدها نیز نشان می دهد که این ریسک ها می توانند موجب آسیب به شهرت برند، خسارات مالی، اختلال عملیاتی، تعارض با ذینفعان، واکنش های عمومی و عواقب حقوقی شوند. در پایان، ضمن شناسایی شکاف های پژوهشی، پیشنهاداتی برای تحقیقات آتی از جمله استفاده از فناوری های نوین و تمرکز بر کشورهای در حال توسعه ارائه شده است. این مطالعه تلاش دارد تا با تبیین ساختاریافته مفاهیم و چالش های کلیدی، به توسعه ادبیات علمی و تقویت تصمیم گیری راهبردی در حوزه مدیریت پایدار زنجیره تامین کمک نماید.

کلیدواژه ها:

مدیریت ریسک ، زنجیره تامین پایدار ، ریسک زیست محیطی ، تغییرات اقلیمی ، مرور ادبیات نظام مند