احکام اجبار و اکراه در حدود، قصاص و تعزیرات در فقه و حقوق جزای اسلامی: مروری تطبیقی

این پژوهش مروری به بررسی احکام اجبار و اکراه در حوزه حدود، قصاص و تعزیرات در فقه اسلامی و حقوق جزای ایران می پردازد. هدف اصلی، تحلیل تطبیقی و تبیین نقش و تاثیر شرایط اکراه و اجبار در تحقق، مسئولیت و مجازات جرایم حد و تعزیر است. مقاله با مروری بر احکام فقهی و نصوص شرعی، نظیر آیات قرآن و روایات، به بررسی مبانی فقهای شیعه و اهل سنت در رابطه با مسئولیت کیفری مکره و مجبور می پردازد. سپس، تطابق و تفاوت های قوانین موضوعه، به ویژه قانون مجازات اسلامی در نسخه های ۱۳۷۰، ۱۳۹۲ و اصلاحات اخیر، مورد تحلیل قرار می گیرد. نتایج نشان داد که در قوانین و فتاوی، اکراه و اجبار به عنوان موانع و رافع مسئولیت کیفری در جرایم حد و در مواردی خاص در تعزیرات محسوب می شوند، اما در موارد قتل و برخی جرایم بزرگ، نقش محدودتری دارند. همچنین، بررسی تطبیقی نشان می دهد که نگاه فقهی و حقوقی به موضوع، هم راستا و در برخی موارد متفاوت است، به ویژه در باب مسئولیت و مجازات وادارکنندگان. در نهایت، با مروری بر دیدگاه های فقها، حقوقدانان و رویه قضایی، پیشنهاداتی جهت تبیین دقیق تر احکام و اصلاح قوانین در راستای رعایت عدالت و حقوق بشر ارائه می دهد.

کلیدواژه ها:

اجبار ، اکراه ، حدود ، قصاص ، تعزیرات ، مسئولیت کیفری ، قوانین مجازات اسلامی ، فقه اسلامی ، مسئولیت مکره ، مسئولیت مجبر