مطالعه موردی تحلیل وضعیت کشورهای منطقه مدیترانه شرقی در خصوص کاربرد فناوری اطلاعات جهت بهبود کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی

کیفیت موضوعی است که در دنیای متلاطم امروزی توجه همه سازمانها را به خود جلب کرده است. زیرا آنها برای بقا و تداوم حضور خود در عرصه رقابت و تجارت جهانی ناگزیر به تطبیق خود با شرایط محیط و ارائه محصولاتی با کیفیت متمایز و بعبارتی متناسب با نیاز مشتری هستند. این مساله که کیفیت چیست و چه کاربردی دارد، اگرچه به ظاهر موضوعی بدیهی تلقی میشود اما دراصل مفهومی ذهنی است. شاید بتوان کیفیت را در متعالی ترین تعریف یک فلسفه مدیریتی، در لطیف ترین معنی یک مفهوم استنباطی، در کاربردی ترین بیان، یک شیوه زندگی و در دنیای کسب و کار یک استراتژی مهم جهت دستیابی به برتری سازمانها در رقابت با همتایان خود توصیف کرد. مقوله کیفیت در سازمانهای ارائه دهنده مراقبتهای سلامتی بعنوان مهمترین نهادهای اجتماعی که ارتباط مستقیمی با حیات انسانها داشته و از نقش موثری در تعیین و ارتقای سطح سلامت جامعه بشری برخوردارند، مفهوم و کاربردی ویژه و قابل تامل دارد. کوچکترین خطا در کیفیت اطلاعات، ابزارها، منابع و روشهای ارائه مراقبتهای سلامتی موجب بروز خساراتی میشود که با پرداخت گزاف ترین هزینه ها نیز امکان جبران وجود ندارد: بنا براین لازم است تا رویکرد دولتها نسبت به این سازمانها با دیدگاهی که نسبت به سازمانهای صنعتی و اقتصادی دارند متفاوت باشد. در این راستا روشهای متعددی برای بهبود کیفیت خدمات و محصولات در عرصه بهداشت و درمان وجود دارد که از مهمترین و موثرترین این روشها بکارگیری سیستمهایی است که میزان خطا در جمع آوری، پردازش، طبقه بندی و بازیابی اطلاعات را به حداقل برساند. لذا استفاده از فناوریهای اطلاعاتی در حوزه تندرستی گامی اساسی در جهت نیل به متعالی ترین هدف انسانی است. لذادر این مقاله منافع و مزایای استفاده ازفناوری اطلاعات و سیستمهای اطلاع رسانی برای سازمانهای ارائه دهنده مراقبتهای سلامتی و نیز اهمیت آن برای پزشکان به تناسب نقشهایی که آنان در سیستم سلامت ایفا میکنند بیان میشود. همچنین برای سنجش کیفیت اطلاعات سلامتی معیارهایی تعریف شده و در ادامه زمینه های کاربردی مدیریت اطلاعات و نظام اطلاع رسانی در حوزه های مختلف از جمله مدیریت، مراقبت، و مدارک پزشکی مورد بحث قرار میگیرد. در قسمت دیگری از این مجموعه که قلب اطلاعات آماری مقاله نیز محسوب میشود، تحلیلی از وضع موجود کشورهای منطقه مدیترانه شرقی در زمینه استفاده از سیستمهای اطلاع رسانی پزشکی و بهداشتی ارائه میشود. در این تحلیل که در سال 2001 توسط دفتر منطقه ای سازمان جهانی بهداشت در مدیترانه شرقی صورت گرفته است پرسشنامه ای 26 سوالی تهیه شده که در 20 کشور عضو دفتر توزیع شده است که 90% جامعه هدف این مطالعه با تکمیل پرسشنامه در این طرح مشارکت داشته اند. در پرسشنامه فوق وضعیت کشورهای مذکور در خصوص برخورداری از یک نظام ملی اطلاع رسانی پزشکی و بهداشتی، وجود یک بخش سازمانی در سطح وزارتخانه های بهداشت و درمان با ماموریت مدیریت سیستمهای ارتباطی و اطلاع رسانی پزشکی، طراحی یک مرکز ویژه کامپیوتری، اختصاص بودجه سالانه برای اینگونه فعالیتها و دیگر موارد مرتبط با موضوع اطلاع رسانی پزشکی ارزیابی شده است. در پایان نیز توصیه هایی به کشورهای منطقه ارائه شده است: از جمله این موارد تعریف نیازهای کاربران، طراحی و استقرار سیستمهای اطلاع رسانی پزشکی با توجه به استانداردهای مربوطه، اختصاص منابع مالی و انسانی در سطوح ملی و منطقه ای، آگاه سازی متخصصین مراقبتهای سلامتی در رابطه با اهمیت اطلاعات و نظامهای اطلاع رسانی و ضرورت توسعه نیروی انسانی در زمینه فناوری اطلاعات است. از مهمترین موارد پیشنهادی، تدوین برنامه آموزشی اطلاع رسانی پزشکی بمنظور تدریس در دانشکده های پزشکی و ارائه مطالب اختصاصی این بحث به دانشجویان پزشکی است.