آینده پژوهی در قرآن؛ واکاوی آیات مهدویت، آینده بشر و نقش منتظران در عصر غیبت

آینده پژوهی در منظر قرآن کریم، موضوعی راهبردی و هویت بخش است که پیوندی عمیق با باور مهدویت و انتظار ظهور منجی در اندیشه شیعه و اهل سنت دارد. قرآن کریم با ترسیم تصویری روشن و امیدبخش از آینده تاریخ بشر، قابل تفسیرترین الگوی مدیریت تحولات و تحقق جامعه آرمانی را ارائه می دهد. تحلیل آینده گرای قرآن، مستظهر به آیات و روایات، نشان دهنده آن است که سنت های الهی همواره بر غلبه حق، حکومت صالحان و حاکمیت عدل استوار است و تحقق این وعده ها، مستلزم نقش آفرینی مومنان و جامعه منتظر در عصر غیبت است. پژوهش کنونی با رویکرد اسنادی و تحلیلی، تلاش کرده است ابعاد نظری آینده پژوهی، دامنه دلالت آیات مهدوی و نقش منتظران را از دو منظر تفسیر و تجربه زیسته جامعه اسلامی بازخوانی کند. یافته های پژوهش نمایانگر آن است که انتظار از منظر قرآن، مفهومی صرفا ذهنی یا منفعلانه نیست، بلکه عنصری فعال، حرکت بخش، تمدن ساز و مبتنی بر مسئولیت اجتماعی است. ظهور دولت عدل موعود، نتیجه تلاش پیگیر منتظران، اصلاح اخلاقی و تربیتی، سازندگی فرهنگی و بیداری جامعه اسلامی است. این مقاله، ضمن ذکر و تحلیل مبانی نظری، تبیین پیشینه مطالعاتی و گزارش جدیدترین یافته های پژوهشی، تاکید دارد که آینده پژوهی قرآنی مهدوی می تواند مدل زیست فردی و اجتماعی و انگیزه پویایی و رشد علمی و معنوی امت اسلامی در عصر غیبت باشد. هم چنین بیان می گردد که فرهنگ انتظار، اگر برپایه آموزه های اصیل قرآنی و روایی باشد، عاملی گرایشگر و نوآور جهت حل چالش های امروز جهان اسلام و زمینه سازی برای تحقق وعده ها و ظهور مهدوی خواهد بود.