شناسایی ظرفیت های شهری برای تحقق محله دوستدار سالمند (مطالعه موردی:محله پیرسرا، رشت)

روند فزاینده سالمندی جمعیت در سطح جهانی، به ویژه در کشورهای در حال توسعه مانند ایران، از مهم ترین چالش های آینده برنامه ریزی و طراحی شهری محسوب می شود. این پدیده با تغییر در ساختار سنی جمعیت، نیازمند بازنگری در رویکردهای سنتی توسعه شهری است و ضرورت توجه به گروه های سنی آسیب پذیر، به ویژه سالمندان، را دوچندان می سازد. شهر رشت، به عنوان مرکز استان گیلان، با دارا بودن بالاترین نسبت جمعیت سالمند در کشور، در خط مقدم این چالش قرار دارد. در چنین شرایطی، طراحی شهری باید مبتنی بر اصول عدالت فضایی، پاسخ گویی به نیازهای بین نسلی و ارتقاء کیفیت زندگی برای همه اقشار، به ویژه سالمندان باشد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی ظرفیت ها، موانع و فرصت های محله تاریخی و مرکزی پیرسرا در راستای تبدیل آن به یک محله دوستدار سالمند انجام شده است. این محله، با توجه به بافت متراکم، ساختار اجتماعی منسجم، و موقعیت جغرافیایی ویژه خود، گزینه ای مطلوب برای تحقق الگوی محله محور در سیاست گذاری شهری به شمار می رود. روش تحقیق این مطالعه از نوع کاربردی و با رویکرد ترکیبی است که با استفاده از تحلیل اسناد، مطالعات تطبیقی، مشاهدات میدانی، مصاحبه با سالمندان ساکن محله و تحلیل راهبردی SWOT انجام شده است. یافته ها حاکی از آن است که با وجود برخی چالش ها از جمله نامناسب بودن دسترسی ها، ضعف مبلمان شهری متناسب، کمبود فضاهای باز و روشنایی شبانه، محله پیرسرا دارای قابلیت هایی چون پیوستگی فضایی، حضور بافت تاریخی ارزشمند، و روابط اجتماعی نسبتا پایدار است که آن را مستعد تبدیل شدن به الگویی موفق از محله های دوستدار سالمند می سازد. در این راستا، شش محور کلان به عنوان چارچوب راهبردی پیشنهاد شده اند: ارتقاء ایمنی و دسترس پذیری فضاهای شهری، توسعه فضاهای فراغتی، تقویت تعاملات اجتماعی، بهره برداری فرهنگی از ظرفیت های محله، توانمندسازی اقتصادی سالمندان و ارتقاء سواد و آگاهی شهروندی. تحقق این اهداف مستلزم یک رویکرد مشارکتی، بین بخشی و چند سطحی در مدیریت شهری است که در آن سالمندان نه تنها به عنوان دریافت کننده خدمات، بلکه به عنوان کنشگرانی فعال در فرآیند توسعه محلی ایفای نقش کنند. در نهایت، پیشنهاد می شود محله پیرسرا به عنوان پایلوت شهر دوستدار سالمند در رشت انتخاب شود تا امکان الگوبرداری و تعمیم آن به سایر محلات شهری فراهم

کلیدواژه ها:

ظرفیت های شهری ، محله دوستدار سالمند ، محله پیرسرا ، شهر رشت ، سالمندان ، طراحی شهری