قیام جبل الاخضر در عمان داخلی و نقش نظامی بریتانیا (دهه ۵۰ میلادی)

با مرگ امام محمد بن عبدالله الخلیلی در سال ۱۹۵۴ و افزایش قدرت سلطان تیمور بن سعید از سلسله سلاطین ابوسعیدی در نتیجه حمایت همه جانبه  سیاسی و نظامی بریتانیا ،ساختار امامت سنتی به عنوان یک نیروی مستقل انتخابی ساکنان عمان داخلی پس از ۱۲۰۰ سال حیات پر فراز و نشیب اضمحلال یافت. شورشهای امام غالب بن علی بن هلال و برادرش طالب بن علی به منظور تجدید حیات سنت امامت در سال ۱۹۵۵، واکنشی در برابر این فرایند فروپاشی بود. نبرد اصلی چند ساله بنام جنگ الجبل الاخضر(کوه سبز) یا جنگ عمان، سرنوشت این  قیام سیاسی دینی را تعیین نمود که هدف اصلی این نوشتار می باشد. عملکرد استعمار بریتانیا در ایجاد عقب ماندگی و تشدید بحران های اجتماعی و وابستگی دولتهای مرکزی همواره یکی از عوامل اصلی اعتراضات مردم در سرزمین عمان و مسقط بوده است. به طور رسمی سلطان نشین عمان یک کشور مستقل  محسوب می شد، اما در حقیقت مستعمره بالفعل بریتانیا بود.به این ترتیب،دولت های متوالی بریتانیا مسئول شرایط اسفبار سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بودند که رعایای سلطان متحمل  می شدند و در انتها شورش مردمی را ایجاد کرد و به آن دامن زد. در جریان قیام مردم عمان به رهبری دستگاه امامت در دهه ۵۰ میلادی، سربازان انگلیسی در تمامی عملیات سرکوبگرانه حضوری چشمگیر داشتند و در حقیقت با مداخله مستقیم آنان بود که مبارزات جبهه انقلاب عمان داخلی به شکست انجامید. بخشی از ادوات و نیروهای زبده انگلیسی از پایگاه های خارجی و مستعمرات بریتانیا تامین گشت و در یک نبرد نابرابر  زمینی و هوایی،  قیام جبل الاخضر با وجود مقاومت شدید هوادران امام غالب بن علی الهنائی به ناکامی انجامید. شکست در نبرد جبل الاخضر، تبعات سیاسی و فرهنگی عمیقی را بر نهاد امامت گذارد و تدریجا نقش آفرینی عملی آن در عمان، محدود و بسیار کم رنگ گردید.

کلیدواژه ها:

Oman and Muscat ، Nihad Imamate ، Abu Saidi dynasty ، Britain ، Oman war ، عمان و مسقط ، نهاد امامت ، خاندان ابوسعیدی ، بریتانیا ، جنگ عمان