مقایسه خواص آنتی اکسیدانی و محتوای فنول – فلاونوئیدی عصاره صمغ کندر (Boswellia thurifera Roxb.) و صمغ مصطکی (Pistacia lentiscus L.) تهیه شده به وسیله حلالهای مختلف

سابقه و هدف: آنتی اکسیدانها گروهی از ترکیبات شیمیایی هستند که به صورت طبیعی در بسیاری از مواد غذایی وجود دارند. این ترکیبات با از بین بردن رادیکالهای آزاد به سلول و بافتهای بدن کمک میکنند تا از آسیبهای اکسیداتیو جلوگیری کنند. مهمترین آنتیاکسیدانهای طبیعی در غلات، سبزیجات، میوهها و ادویهجات هستند. کندر با نام علمی (Boswellia thurifera) گیاهی دارویی است که از صمغ آن در طب سنتی عربی برای تقویت حافظه استفاده میشود. صمغ مصطکی از درختچهای به نام پسته مصطکی (Pistacia lentiscus) تهیه میشود. این صمغ دارای خواص دارویی متعددی بوده، از این رو گیاه مصطکی ازجمله گیاهان دارویی محسوب میگردد. عصارههای استخراج شده از صمغ گیاه کندر و صمغ گیاه مصطکی توسط حلالهای مختلف ممکن است تواناییهای متفاوتی از نظر احیاکنندگی داشته باشند. هدف از انجام این پژوهش، مقایسه خواص آنتیاکسیدانی و محتوای فنول- فلاونوئیدی عصاره صمغ کندر (B. thurifera) و عصاره صمغ مصطکی (P. lentiscus) تهیه شده بوسیله حلالهای مختلف است. با این رویکرد که حلالهای مختلف قادر به استخراج درصدهای متفاوتی از مواد آنتیاکسیدانی موجود در صمغ کندر و صمغ مصطکی هستند.مواد و روشها: حلالهای استون، اتیلاستات، هگزان، اتانول، متانول و اتر برای استخراج عصاره صمغ کندر و عصاره صمغ مصطکی به روش ماسراسیون و به وسیله دستگاه روتاری اواپوراتور انتخاب شدند. از عصارههای حاصل به منظور بررسی توان احیاکنندگی عصاره صمغ کندر و عصاره صمغ مصطکی توسط حلالهای مختلف و با استفاده از فعالیت آنتیاکسیدانی و مهار رادیکال آزاد ۲و۲- دی فنیل-۱- پیکریل هیدرازیل (DPPH) استفاده شد. میزان کل ترکیبات فنولی با روش فولین سیوکالچیو اندازه گیری شد و فلاونوئید تام با روش ایجاد رنگ کمپلکس آلومینیوم کلراید سنجش گردید.نتایج: مطابق نتایج آزمایش های انجام شده بر روی عصارههای صمغ کندر و مصطکی در غلظتهای مختلف و با استفاده از حلالهای (استون، هگزان، اتیلاستات، متانول، اتر و اتانول)، کمترین مقدار EC۵۰ برای عصاره استونی کندر با (mg.ml-۱۲.۲۴EC۵۰ =) و عصاره استونی مصطکی با (mg.ml-۱ ۳.۱۰EC۵۰ =) ثبت شد که طبق این نتایج دارای بیشترین قدرت احیاءکنندگی بودند. بیشترین مقدار EC۵۰ ثبت شده مربوط به عصاره هگزانی صمغ کندر با (mg.ml-۱ ۶۴.۷۵ EC۵۰ =) و عصاره هگزانی مصطکی با (mg.ml-۱ ۱۲.۵۹EC۵۰ =) بود که بر این مبنا دارای کمترین قدرت احیاءکنندگی بودند. عصاره اتانولی کندر حاوی بیشترین مقدار فنول تام (mg.ml-۱ ۰.۲۶۷۵) و عصاره هگزانی آن حاوی کمترین مقدار فنول تام (mg.ml-۱ ۰.۰۸۲۵) بود. عصاره استونی مصطکی حاوی بیشترین مقدار فنول تام (mg.ml-۱ ۰.۲۶۱) و عصاره متانولی آن حاوی کمترین مقدار فنول تام بود ( mg.ml-۱۰.۰۸۶). بیشترین مقدار فلاونوئید تام مربوط به عصاره اتری مصطکی (mg.ml-۱ ۰.۱۳۳) و عصاره اتری کندر (mg.ml-۱ ۰.۱۶۱) و کمترین مقدار فلاونوئید تام مربوط به عصاره متانولی مصطکی (mg.ml-۱ ۰.۰۱۸۵) و عصاره اتانولی کندر (mg.ml-۱ ۰.۰۴۳۵) بود.نتیجه گیری: نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که عصاره استونی، اتانولی، متانولی، اتیل استات، هگزانی و اتری مصطکی و کندر به صورت قابل توجهی دارای اثرهای آنتی اکسیدانی بودند که در آزمایش های مربوط به کندر، عصاره متانولی کندر با بالاترین EC۵۰ کمترین توان آنتی اکسیدانی را داشت و عصاره هگزانی کندر با کمترین EC۵۰ دارای بیشترین توان آنتی اکسیدانی بود. در آزمایش های مربوط به مصطکی نیز عصاره مصطکی هگزان با بیشترین مقدار EC۵۰ دارای کمترین توان آنتی اکسیدانی و عصاره استونی مصطکی با کمترین مقدار EC۵۰ دارای بیشترین توان آنتی اکسیدانی بود. از اهداف دیگر این مطالعه، بررسی محتوای فنول و فلاونوئیدی عصاره های مصطکی و کندر در حلال های مختلف بود که درصد فنول در عصاره اتانولی کندر و عصاره استونی مصطکی دارای بیشترین مقدار و در عصاره هگزان کندر و عصاره متانولی مصطکی دارای کمترین مقدار بود. در بررسی انجام شده برای مقدار فلاونوئید عصاره ها، بیشترین مقدار فلاونوئید برای عصاره اتری صمغ هردو گیاه مصطکی و کندر بود و کمترین مقدار استخراج فلاونوئید مربوط به عصاره متانولی مصطکی و عصاره اتانولی کندر بود. با توجه به رابطه میان محتوای فنول و فلاونوئید و خاصیت آنتی اکسیدانی، گیاه مصطکی و گیاه کندر می توانند در تامین آنتی اکسیدان های طبیعی بدن استفاده شوند. در نتیجه می توان از این خاصیت به عنوان منابع دارویی مفید استفاده کرد.

کلیدواژه ها:

آنتی اکسیدان ، فلاونوئید ، فنول ، صمغ کندر ، صمغ مصطکی