بررسی اثر تنش شوری بر برخی پارامترهای مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی سه اکوتیپ .Mentha longifolia L

سابقه و هدف: پونه (.Mentha longifolia L) از خانواده نعناع (Laminaceae) به صورت خودرو در مناطق مرطوب مثل حاشیه رودخانه ها رشد می کند و کشت آن در مزارع و گلخانه ها نیاز به آب با کیفیت دارد. شوری آب و خاک یکی از بزرگترین معضلات و مشکلات کشاورزی در مناطق گرم و خشک است. در چنین مناطقی شوری خاک و کمبود آب عامل اصلی کاهش رشد و عملکرد محصولات کشاورزی محسوب می شود. شناسایی و استفاده از اکوتیپ ها و ارقام مقاوم به تنش شوری می تواند به شکل مناسبی از افت تولید جلوگیری نماید. هدف این مطالعه بررسی تاثیر سطوح مختلف شوری آب بر عملکرد صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی سه اکوتیپ گیاه پونه وحشی، جهت شناسایی اکوتیپ مقاوم می باشد.مواد و روش ها: این پژوهش با دو عامل به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. عامل اول شامل اکوتیپ با سه سطح (E۱: خرسان جنوبی، E۲: لرستان، E۳: فارس) و عامل دوم تنش شوری با چهار سطح (صفر، ۷۵، ۱۰۰، ۱۵۰ میلی مولار نمک کلرید سدیم) بود. اعمال تیمار تنش شوری در مرحله ی ۴ برگی آغاز شد و در مرحله ۸ برگی اندازه گیری صفات مورفولوژیکی شامل ارتفاع گیاه، تعداد برگ، تعداد گل، طول گل، وزن تر و خشک برگ و وزن تر و خشک ریشه و همچنین خصوصیات فیزیولوژیکی شامل کلروفیل a، b، کل و میزان کارتنوئید، میزان نشت الکترولیت، محتوی فنول کل، محتوی فلاونوئید کل، میزان پرولین و محتوی کربوهیدرات کل انجام شد. داده های حاصل توسط نرم افزارMinitab ۱۹  مورد آنالیز قرار گرفت.نتایج: نتایج نشان داد اثر ساده اکوتیپ و تنش شوری و اثر متقابل اکوتیپ × تنش شوری روی صفات مورفولوژیکی شامل ارتفاع گیاه، وزن تر و خشک ریشه معنی دار بود، اثر ساده اکوتیپ و تنش شوری روی وزن تر و خشک برگ گیاهان اثر معنی دار نشان داد، همچنین اثر ساده اکوتیپ و تنش شوری و اثر متقابل اکوتیپ × تنش شوری روی صفات تعداد برگ، تعداد گل و طول گل معنی دار نبود. تنش شوری سبب کاهش معنی دار صفات مورفولوژیکی در اکوتیپ های مختلف که شامل ارتفاع گیاه، وزن تر و خشک برگ، وزن تر و خشک ریشه نسبت به شاهد گردید. اثر ساده اکوتیپ و تنش شوری و اثر متقابل اکوتیپ × تنش شوری بر روی صفات فیزیولوژیکی مانند کلروفیل a، کلروفیل b و کلروفیل کل، کارتنوئید، میزان نشت الکترولیت، و محتوی کل فلاونوئید و میزان پرولین معنی دار شد. اثر ساده اکوتیپ و تنش شوری روی میزان فنول کل معنی دار بود. در صورتی که اثر ساده اکوتیپ و تنش شوری و اثر متقابل اکوتیپ × تنش شوری روی میزان محتوی کربوهیدرات معنی دار نشد. تنش شوری باعث کاهش میزان کلروفیل a، b، کل و کارتنوئید شد، از طرفی این تنش با تاثیر بر گیاه، باعث افزایش میزان محتوی پرولین، نشت الکترولیت، محتوی فنول کل و فلاونوئید برگ گیاه نسبت به گیاه شاهد شد.نتیجه گیری: طبق نتایج حاصل از صفات اندازه گیری شده سه اکوتیپ پونه وحشی، مشاهده گردید که این اکوتیپ ها واکنش های متفاوتی را نسبت به تنش شوری نشان دادند. با توجه به نتایج و داده های به دست آمده از اندازه گیری صفات ذکر شده، اکوتیپ (خراسان جنوبی)  E۱از لحاظ صفات مورد بررسی نسبت به سایر اکوتیپ ها برتری داشت و در برابر شرایط تنش شوری مقاومت بیشتری از خود نشان داد.

کلیدواژه ها:

فلاونوئید ، پرولین ، فنل ، نشت ، نعناییان