بررسی نقش ابعاد تاب آوری بر پایداری شهری در برابر مخاطرات طبیعی؛ مطالعه موردی: منطقه هشت شهرداری تهران

هدف: امروزه شهرها سیستم­های پیچیده­ای هستند که توسط عوامل اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی هدایت می­شوند؛ بنابراین ازآنجایی که هر شهر از سیستم های پیچیده­ای تشکیل شده وقتی یکی از زیر سیستم­هایشان تخریب یا در سازگاری با بحران­ها دچار مشکل شود، بسیار آسیب پذیر خواهد شد. تاب آوری شهری، موجب تقویت پایداری شهری شده و به راهکارهای پایدار در فرآیند توسعه پایدار منجر می­شود. تاب آوری شهری در راستای تقویت سیستم های شهری پایدار، عاملی حیاتی در دستیابی به آینده مطلوب است. تاب آوری به مفهوم مواجه با اختلافات، غافلگیری­ها و تغییرات معرفی می­شود؛ نقش ابعاد تاب آوری بر پایداری شهری در برابر مخاطرات طبیعی مسئله اصلی و قابل تامل در این پژوهش است. روش تحقیق: منطقه هشت تهران با محله­هایی قدیمی از شمال به بزرگراه رسالت، از شرق به منطقه ۴ تهران و پارک جنگلی سرخه حصار، از جنوب به خیابان دماوند و از غرب به منطقه ۷ محدودشده است. ساختار نامنظم بافت شهری، درصد بالای ساختمان­های قدیمی و همچنین وجود آسیب­های اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی سبب گردیده تا موضوع تاب آوری شهری در این منطقه به عنوان یکی از اصلی­ترین مباحث در راستای دستیابی به پایداری شهری مطرح باشد. پژوهش حاضر کاربردی و روش انجام آن توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش، ساکنین منطقه هشت شهرداری تهران (۴۲۵۱۹۷ نفر) می­باشند. حجم نمونه ۳۸۳ نفر و روش نمونه­گیری به صورت تصادفی انتخاب گردید. برای تحلیل داده­های پرسشنامه از نرم افزارهای SPSS و AMOS از آزمون­های آماری ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چند متغیره و مدل­سازی معادلات ساختاری استفاده شد. یافته ها: یافته­های پژوهش نشان داد بین ابعاد تاب آوری شهری و توسعه پایدار، رابطه معناداری وجود دارد و ابعاد اجتماعی، اقتصادی و نهادی به ترتیب با ضریب همبستگی برابر ۰.۶۶۲، ۰.۵۵۱ و ۰.۴۷۲ می­باشند. نتایج تحلیل رگرسیون خطی بین متغیرها نیز گویای این واقعیت است که ۵۷.۵ درصد از واریانس متغیر پایداری شهری تحت تاثیر متغیر مستقل (ابعاد اجتماعی، اقتصادی و نهادی تاب آوری شهری) قابل تبیین و پیش بینی می­باشد؛ نتیجه گیری: بنابراین می­توان نتیجه گرفت تاکید بر ابعاد تاب آوری اجتماعی، اقتصادی و نهادی می­تواند بر روند حرکت شهرها به سمت پایداری شهری مثبت و مفید باشد؛ بنابراین­ افزایش دانش، آگاهی، مهارت­های ساکنین در راستای شناخت دقیق مفهوم تاب آوری و نقشی که این موضوع در دستیابی به توسعه پایدار دارد از اهمیت بسزایی برخوردار است.

کلیدواژه ها:

Urban Resilience ، Sustainable Development ، Urban Sustainability ، Natural Hazards ، Tehran. ، تاب آوری شهری ، توسعه پایدار ، پایداری شهری ، مخاطرات طبیعی ، تهران.