جایگاه نهادهای محلی مانند شهرداری در شکل گیری سرمایه اجتماعی شهری

توانمندسازی مدیریت محله ای به عنوان یکی از رویکردهای نوین در توسعه شهری، نقش مهمی در ارتقاء کیفیت زندگی و بهبود شرایط زیستی شهروندان ایفا می کند. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی و مشارکت فناورانه در توانمندسازی مدیریت محله ای و سرزندگی محلات انجام شد. مطالعه میدانی در سه محله الف، ب و ج صورت گرفت تا تفاوت ها و عوامل موثر در سطح مشارکت شهروندان و کیفیت مدیریت محله ای تحلیل شود. یافته ها نشان داد که سرمایه اجتماعی به ویژه مولفه های اعتماد اجتماعی، آگاهی اجتماعی، مشارکت فعال و انسجام غیررسمی، نقش کلیدی در افزایش اثربخشی نهادهای محله ای دارد. نتایج پژوهش بیانگر این است که محله ب با برخورداری از شاخص های بالای اعتماد اجتماعی (بیش از ۷۰٪)، مشارکت در سامانه های دیجیتال گزارش محلی (۴۵٪) و آگاهی اجتماعی (۶۲٪)، نمونه موفقی از توانمندسازی مدیریت محله ای به شمار می آید. این محله دارای ساختار شبکه های محلی قوی و انسجام اجتماعی بالا است که زمینه ساز ایجاد فضای پویایی و سرزندگی محیطی شده است. در مقابل، محله های الف و ج با سطح پایین تر سرمایه اجتماعی و مشارکت فناورانه، با چالش هایی نظیر ضعف اعتماد به نهادهای مدیریت شهری و مشارکت محدود در سامانه های فناورانه مواجه هستند. بر اساس تحلیل های آماری، مولفه های سرمایه اجتماعی ارتباط معناداری با اثربخشی مدیریت محله ای دارند و مشارکت در فناوری های نوین به ویژه سامانه های گزارش الکترونیکی، باعث افزایش شفافیت، پاسخگویی و مسئولیت پذیری شهروندان می شود. افزون بر این، مشارکت اجتماعی و همبستگی، دو عامل اصلی تعیین کننده سرزندگی و پویایی محلات محسوب می شوند که بهبود این شاخص ها مستقیما بر کیفیت زندگی شهروندان اثرگذار است. این پژوهش با بهره گیری از منابع فارسی و لاتین معتبر، چارچوبی نظری و عملی برای مدیران شهری و سیاست گذاران فراهم کرده است تا با تمرکز بر تقویت سرمایه اجتماعی و ارتقاء مشارکت فناورانه، به توانمندسازی محله ها و توسعه پایدار شهری دست یابند. در نهایت، پیشنهاداتی نظیر آموزش دیجیتال، تقویت اعتماد اجتماعی، ترویج مشارکت گروه های مختلف اجتماعی به ویژه زنان، و ایجاد سازوکارهای مشارکتی برای تسهیل ارتباط میان شهروندان و نهادهای محلی ارائه شده است. نتایج این پژوهش نه تنها به فهم عمیق تری از نقش سرمایه اجتماعی در مدیریت شهری کمک می کند، بلکه راهکارهایی عملی برای بهبود فرآیندهای مدیریت محله ای و افزایش کیفیت زندگی در محلات مختلف ارائه می دهد.

کلیدواژه ها:

سرمایه اجتماعی ، شهرداری ، نهادهای محلی ، مشارکت شهروندی ، توسعه شهری ، اعتماد اجتماعی