درک و شناخت معماری

معماری یک رشته هنری است که در تقاطع خلاقیت، فرهنگ و عملکرد قرار دارد و فضاهایی را شکل می دهد که نه تنها نیازهای روزمره را برآورده می کنند، بلکه روح انسان را نیز تعالی می بخشند. این مطالعه به بررسی رابطه ذاتی میان هنر و معماری در بستر میراث معماری ایرانی می پردازد و در تلاش است روشن سازد که عناصر هنری چگونه در خلق فضاهایی معنادار و هویت محور نقش آفرینی می کنند. با اتخاذ رویکرد پدیدارشناسی و بهره گیری از روش ترکیبی (کیفی و کمی)، پژوهش حاضر تاثیر مولفه های زیبایی شناختی شامل نور، رنگ، فرم و بافت را بر ادراک فضایی و درگیری عاطفی انسان تحلیل می کند. داده ها از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته با 15 معمار و 15 کاربر، یک نظرسنجی با 50 پاسخ دهنده، و تحلیل تطبیقی سه نمونه موردی گردآوری شده اند: مسجد شیخ لطف الله در اصفهان، خانه بروجردی ها در کاشان، و موزه گوگنهایم بیلبائو (به عنوان نمونه ای مکمل در سطح جهانی). یافته ها نشان می دهند که عناصر هنری نه تنها کیفیت بصری و حسی فضاهای معماری را ارتقا می دهند، بلکه حس عمیق تری از هویت، تعلق و پیوند عاطفی را در کاربران تقویت می کنند. بر اساس این یافته ها، مطالعه حاضر چارچوب مفهومی چهار بعدی ای متشکل از ابعاد زیبایی شناختی، فرمی، نمادین و محیطی پیشنهاد می دهد که راهنمایی عملی برای ادغام هنر در طراحی و آموزش معماری ارائه می کند. این چارچوب می تواند به عنوان ابزاری بالقوه برای احیای هویت در معماری معاصر ایران به کار رود. با وجود محدودیت هایی همچون تمرکز جغرافیایی و حجم نمونه، نتایج پژوهش بر اهمیت گسترده تر هنر در تقویت معماری انسان محور و فرهنگ مدار تاکید می کنند. این پژوهش معماران، پژوهشگران و سیاست گذاران شهری را به بازاندیشی در نقش بیان هنری در شکل دهی به محیط مصنوع دعوت می کند.

کلیدواژه ها:

معماری ایرانی ، هنر و معماری ، زیبایی شناسی ، پدیدار شناسی ، هویت فرهنگی