گونه شناسی فرم های پایدار شهری: بررسی مدل ها و مبانی نظری

فرمهای پایدار شهری به عنوان الگوهای فضایی کارآمد و انعطاف پذیر در مواجهه با چالش های معاصر شهری از اهمیت فزاینده ای برخوردارند. این پژوهش با هدف تبیین نظام مند گونه های مختلف فرم شهری پایدار و تحلیل مبانی نظری حاکم بر آنها انجام شده است. روش تحقیق حاضر ترکیبی از روش مرور سیستماتیک ادبیات موضوع و تحلیل محتوای کیفی نمونه های شاخص جهانی است.یافته های تحقیق نشان می دهد که فرم های پایدار شهری را می توان در پنج گونه اصلی دسته بندی نمود: ۱) شهر فشرده، ۲) شهر چند هسته ای، ۳) شهر خطی، ۴) شهر اکولوژیک و ۵) شهر هوشمند. هر یک از این گونه ها بر پایه مفاهیم نظری خاصی شکل گرفته اند که مهمترین آنها شامل نظریه توسعه پایدار، اکولوژی شهری، تاب آوری شهری و اقتصاد چرخشی می شود.تحلیل مدل های موفق جهانی حاکی از آن است که موثرترین فرم های پایدار شهری دارای ویژگی های مشترکی از جمله: تراکم بهینه، اختلاط کاربری ها، پیوند ارگانیک با طبیعت، انعطاف پذیری فضایی و سازگاری با تغییرات بلندمدت هستند. این پژوهش همچنین چالش های عملیاتی سازی این مدل ها را در بسترهای مختلف جغرافیایی-فرهنگی مورد بررسی قرار داده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که انتخاب و تطبیق فرم شهری پایدار نیازمند درک عمیق از تعامل پیچیده بین عوامل کالبدی، اجتماعی-اقتصادی و محیطی است. مقاله در نهایت چارچوبی مفهومی برای ارزیابی و انتخاب مناسب ترین فرم های پایدار شهری ارائه می دهد که می تواند مبنای تصمیم گیری برای برنامه ریزان و طراحان شهری قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

فرم شهری پایدار ، گونه شناسی شهری ، مدل های توسعه شهری ، مبانی نظری طراحی شهری ، تاب آوری شهری ، اکولوژی شهری