احیای هویت ملی در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی

جامعه ایران در دهه های پایانی عصر قاجار نسبت به گذشته شاهد تغییراتی در ساختار اجتماعی و فرهنگی خود با وجود پایبندی به سنت و ارزش های آن بود. این نوسازی فرهنگی که به نوعی ریشه در اندیشه روشنفکران عصر مشروطه داشت و سبب تعارض فرهنگی و هویتی شده بود، برخی از روشنفکران ایرانی را بر آن داشت تا این آسیب را با احیای هویت ملی و بازگشت به افتخارات ملی قابل بازسازی بدانند. در این راستا تاسیس انجمن ها و موسسات فرهنگی همچون «انجمن آثار ملی» در سال ۱۳۰۴ش، با مدیریت تعدادی از رجال فرهنگی و سیاسی، گام مهمی در این زمینه بود. این انجمن پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به «انجمن آثار و مفاخر فرهنگی» تغییر نام پیدا کرد و به فعالیت خود ادامه داد. ساخت حدود ۴۰ بنای یادمان برای مفاخر فرهنگی و ملی، تهیه بیش از ۲۰ مجسمه و تندیس از آنان، چاپ و نشر بیش از ۶۰۰  عنوان کتاب، ثبت فهرست نزدیک به ۹۰ اثر باستانی و بنای تاریخی در سراسر کشور برای نخستین بار و نیز برگزاری نکوداشت صدها اندیشمند، از جمله فعالیت های مهم این انجمن در سه دوره فعالیت آن به شمار می رود. این مقاله با استناد به اسناد و مدارک و منابع دست اول ضمن بیان عملکرد انجمن در دوره های مختلف حیات خود، در پی پاسخ به این سوال است که انجمن تا چه میزان در حفظ و اشاعه میراث فرهنگی و احیای هویت ملی نقش داشته است.

کلیدواژه ها:

Anjomane Asare Melli ، Anjomane Asar va Mafakhere Farhangi ، national identity ، sculpture ، memorial architecture ، historical monuments ، انجمن آثار ملی ، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ، هویت ملی ، مجسمه سازی ، یادمان سازی ، بناهای تاریخی