بررسی نقوش به کاررفته در تشعیرهای مرقع گلشن

مرقع به مجموعه آثار ارزشمند نقاشی، خط و خوشنویسی، تذهیب، تشعیر و سایر هنرهای مربوط به کتاب آرایی اطلاق می شود که به طور معمول به سفارش افرادی خاص تهیه و یا گردآوری و به صورت آلبومی یا مانند کتاب های معمول تجلید و صحافی می شده است. پیدایش مرقع سازی را، با توجه به لزوم حفظ و جمع آوری آثار پراکنده هنرمندان، دوران تیموریان می دانند. مرقع های به جامانده از گذشته دارای نظام مندی تاریخی هستند و الگویی کلی را به نمایش می گذارند. یکی از این مرقعات ارزشمند مرقع گلشن است؛ مجموعه‎ای بی‎نظیر و کم‎نظیر از نقاشی‎های مغولی یادگار عصر گورکانی. بیشترین نقوش به کاررفته در حاشیه مرقعات مطالعه شده شامل نقوش گیاهی، حیوانات و پرندگان است و در برخی موارد نقوش انسانی نیز به چشم می خورد. در این پژوهش برآنیم با بررسی تشعیر های به کاررفته در مرقع گلشن و با توجه به اینکه این مرقع در کشور هند کتاب آرایی و تزیین شده است و توسط هنرمندان هند و ایران کتاب آرایی شده است، ضمن پرداختن به بررسی ویژگی ها و دسته بندی نقوش تشعیر در مرقع گلشن به این سئوال پاسخ دهیم که «در تشعیرهای به کاررفته در مرقع گلشن تاثیر هنرمندان ایرانی (مکتب اصفهان دوره صفوی) واضح تر و قابل درک تر است یا تاثیر هنرمندان هندی را در این نقوش بیشتر مشاهده می کنیم؟». ضمن بررسی آثار و دسته بندی نقوش چنین نتیجه گرفته شد که تاثیر هنرمندان ایرانی و مکتب صفوی بر تشعیرهای این دوره بیشتر است و هنرمندان هندی نیز از سبک و شیوه استادن صفوی در این اثر بهره بیشتری برده اند.

کلیدواژه ها:

Book Decoration ، Safavid ، Gorkani India ، Tasheer ، Golshan Album ، کتاب آرایی ، دوره صفوی ، گورکانی هند ، تشعیر ، مرقع گلشن