نقش هنر در خلاقیت دانش آموزان دوره پیش دبستانی

این پژوهش با هدف شناسایی و تحلیل نقش هنر در تقویت خلاقیت واگرا کودکان پیش دبستانی انجام شد. در مقدمه، ضرورت پرداختن به ابعاد چندگانه فرایندهای هنری و ارتباط آن ها با توسعه مهارت های شناختی، عاطفی و اجتماعی مورد تاکید قرار گرفت و خلاهای پژوهشی موجود در ادبیات تخصصی بازشناسی شد. مسئله اصلی پژوهش، تعیین گونه های فعالیت های هنری موثر بر مولفه های خلاقیت—شامل روان انباشتگی ایده (fluency)، انعطاف پذیری فکری (flexibility) و اصالت (originality)—و شناسایی واسطه های شناختی، عاطفی و اجتماعی حاکم بر این رابطه بود. برای گردآوری داده ها، ضمن مرور سیستماتیک منابع داخلی و بین المللی، طرحواره مفهومی مبتنی بر مدل های لوونفلد و تورنس تدوین شد و تحلیل محتوا، به عنوان روش های ترکیبی تحقیق انتخاب شد. پرسش کلیدی تحقیق این بود که «کدام فرایندهای هنری و در چه شرایطی محیطی و تعاملی بیشترین تاثیر را بر ارتقای خلاقیت واگرا در کودکان پیش دبستانی دارند؟» یافته ها نشان داد فعالیت های هنر فرآیندی، به ویژه کار با مدیوم های چندرسانه ای، به واسطه تقویت تفکر واگرا و مهارت حل مسئله، بیشترین همبستگی مثبت را با افزایش روان انباشتگی و انعطاف پذیری ایده ها ایجاد می کنند. مجسمه سازی با خمیر و مواد طبیعی حس فضا و فرم را توسعه می دهد و تمرین خودتنظیمی عاطفی را تسهیل می کند؛ در حالی که موسیقی و نمایش های نمادین، مهارت های زبان و تصویرسازی حرکتی را هم زمان تقویت می نمایند. نتایج مشاهده ساختارمند نشان داد ترکیب فعالیت های فردی و گروهی در محیط های غنی از ابزار هنری، مولد خلاقیت و تعامل اجتماعی است. نوآوری این پژوهش در تلفیق روش های نظریه پردازی و میدانی، ارائه نقشه مفهومی یکپارچه از عوامل میانجی هنر و خلاقیت واگرا و پیشنهاد چارچوب عملی طراحی برنامه های آموزشی مبتنی بر استانداردهای چندملیتی است. اهمیت کاربردی پژوهش در ارائه راهنمایی های دقیق برای مربیان و سیاست گذاران آموزشی نهفته که می تواند مسیر توسعه برنامه های پیش دبستانی خلاق را هموار سازد.

کلیدواژه ها:

هنر پیش دبستانی ، خلاقیت واگرا ، هنر فرآیندی ، توسعه شناختی ، خودتنظیمی عاطفی ، تعامل اجتماعی