جایگاه فلسطین در جنبش های ضد استعماری و استقلال خواهانه ایرانیان

چکیده مقاله حاضر با تفکیک دوره سلطنت پهلوی (۱۳۰۴ – ۱۳۵۷ش) به سه مقطع سیاسی، به بررسی اسناد و گزارش های دولتی موجود در بایگانی کتابخانه ملی ایران و اخبار جراید ایرانی و فلسطینی آن روزگار پیرامون مبارزات علماء و مردم ایران برای احقاق حقوق فلسطینی ها و آزادی مسجدالاقصی می پردازد. مطالبه آزادی فلسطین در ایران را باید در ذیل ساختاری بزرگ در امتداد تاریخی به هم پیوسته و نه صرفا در مقطعی از آن، باهم دید. باهم دیدن وقایع و اجزای آن موجب مشاهده موضع ثابت علمای امامیه در همه دوره های انقباض و انبساط سیاست در عصر پهلوی می شود که عبارت است از: «آزادی کامل فلسطین و پایان اشغالگری» در جنبش های استقلال خواهی ایرانیان، مطالبه دفاع از فلسطین نقش مهمی در پیشبرد بسیج اجتماعی داشته و مسئله فلسطین پله پله، در گذر از وقایعی نظیر مبارزه با اسلام ستیزی رضاخانی، ملی شدن صنعت نفت، مبارزه با پهلوی دوم در دوران پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و آغاز نهضت انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۴۲ شمسی در حال رشد و نمو بوده تا سرانجام خود را در چارچوبی بین المللی در قالب محور مقاومت اسلامی نمایان کرده است. کلیدواژه پهلوی اول؛ پهلوی دوم؛ شیعه امامیه؛ فلسطین؛ مقاومت اسلامی؛ نهضت انقلاب اسلامی. طرح مسئله مقاومت اسلامی برای آزادی فلسطین پدیده ای نوین و ناگهانی نیست؛ بلکه در هر یک از جوامع اسلامی در سیری تاریخی و در گذر از فراز و نشیب حوادث گوناگون ایجاد شده و رشد کرده است. در نگرش ساختاری، اجزاء وقتی معنا پیدا می کنند که در درون ساختار و شبکه ای که در آن هستند، دیده شوند. بر این اساس، فهم بهتر مواضع ایرانیان و یا محور مقاومت در سال های ۲۰۲۳ - ۲۰۲۴م، در گرو مشاهده آن در ساختاری است که در طی تاریخی مستمر شکل گرفته و تدام یافته است. از این منظر می توان مواضع کنونی جمهوری اسلامی ایران در حمایت از مقاومت اسلامی علیه رژیم غاصب صهیونیستی را در متن جنبش های استقلال خواهی و ضد استعماری ایرانیان در سده اخیر مشاهده کرد. مقاله حاضر با تحلیل اسناد و گزارش های دولتی در دوره های سلطنت پهلوی اول و دوم، موجود در بایگانی کتابخانه ملی ایران و مجموعه ای از اخبار جراید ایرانی و فلسطینی آن روزگار، بر این فرضیه تاکید دارد که در جنبش های استقلال خواهی ایرانیان، مطالبه دفاع از فلسطین نقش مهمی در پیشبرد بسیج اجتماعی داشته و مسئله فلسطین پله پله، در گذر از وقایعی نظیر مبارزه با اسلام ستیزی رضاخانی، ملی شدن صنعت نفت،

کلیدواژه ها:

پهلوی اول ، پهلوی دوم ، شیعه امامیه ، فلسطین ، مقاومت اسلامی ، نهضت انقلاب اسلامی