بررسی نقش تحلیل معماری فضاهای شهری در جانمایی هوشمندانه تابلوها و تجهیزات ترافیکی(مطالعه تطبیقی بر اساس اصول مهندسی ترافیک و زیبایی شناسی معماری)

امروزه طراحی فضاهای شهری دیگر تنها به بعد عملکردی معابر محدود نمی شود، بلکه ابعاد زیبایی شناسی، کاربری فرهنگی و تعاملات اجتماعی نیز نقش پررنگی در شکل دهی به ساختارهای شهری ایفا می کنند. در این میان، جانمایی تابلوها و تجهیزات ترافیکی که بخش مهمی از ارتباط تصویری میان مدیریت شهری و شهروندان را شکل می دهد، می تواند به عنوان پیوندی میان مهندسی ترافیک و طراحی معماری در نظر گرفته شود. چنانچه این جانمایی بدون توجه به بافت کالبدی، دید بصری، رنگ و نور محیط و ساختار فضایی اجرا شود، نه تنها از کارآمدی آن کاسته می شود، بلکه جلوه های بصری شهر را نیز مخدوش می سازد. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش تحلیل معماری فضاهای شهری در جانمایی هوشمندانه تابلوها و تجهیزات ترافیکی، با تکیه بر اصول مهندسی ترافیک و زیبایی شناسی معماری تدوین شده است. روش تحقیق به کاررفته در این پژوهش، ترکیبی از رویکرد تحلیلی تطبیقی و مطالعات میدانی است. ابتدا اصول طراحی معماری فضاهای شهری و اصول فنی جانمایی تجهیزات ترافیکی براساس منابع علمی و آیین نامه های معتبر مورد بررسی قرار گرفت. سپس در قالب یک مطالعه تطبیقی، سه محور پرتردد و دارای تنوع کالبدی در شهر ایلام انتخاب شدند: بلوار مدرس، خیابان انقلاب و میدان شهید کشوری. داده های میدانی از طریق مشاهده مستقیم، تصویربرداری، نقشه برداری و مصاحبه با کارشناسان ترافیک و معماری جمع آوری شد. نتایج تحلیل ها نشان داد که در بسیاری از نقاط، جانمایی علائم و تجهیزات ترافیکی بدون درنظر گرفتن اصول ترکیب بصری، رنگ، نور، ارتفاع و جهت دید طراحی شده اند. در مقابل، در برخی نقاطی که هم راستایی میان معماری فضا و مهندسی ترافیک رعایت شده، راندمان انتقال پیام تابلوها، کاهش تخلفات رانندگی و همچنین حس نظم و آرامش بصری در شهروندان به وضوح افزایش یافته است. از مهم ترین یافته های تحقیق می توان به لزوم تلفیق رویکردهای معماری شهری با دستورالعمل های مهندسی ترافیک در تدوین طرح های اجرایی اشاره کرد. بر این اساس، می توان الگوی پیشنهادی جانمایی تجهیزات ترافیکی متناسب با هویت معماری هر محور را طراحی نمود. پژوهش حاضر ضمن ارائه پیشنهادهایی کاربردی برای شهرداری ها، به ویژه در شهرهای در حال توسعه، می تواند به عنوان مرجعی جهت بهبود کیفی فضاهای شهری از منظر ایمنی، خوانایی و زیبایی شناختی تلقی شود.

کلیدواژه ها:

فضای شهری ، معماری شهری ، تجهیزات ترافیکی ، جانمایی هوشمندانه ، مهندسی ترافیک ، زیبایی شناسی محیطی ، طراحی شهری ، خوانایی تابلوها ، استانداردسازی علائم ، شهر ایلام.