تحلیل پهنه بندی خطر در محدوده شهری ایلام با استفاده از شاخص های مکانی و محیطی

افزایش جمعیت، توسعه نامتوازن شهری و بهره برداری ناپایدار از منابع محیطی، شهرهای ایران را در برابر مخاطرات طبیعی و انسانی آسیب پذیر کرده است. شهر ایلام، به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص، قرارگیری در ناحیه لرزه خیز و توپوگرافی کوهستانی، از جمله مناطق پرخطر در برابر زمین لرزه، رانش زمین و فرسایش شدید خاک محسوب می شود. این پژوهش با هدف تحلیل پهنه بندی خطر در محدوده شهری ایلام، از شاخص های مکانی و محیطی کلیدی مانند فاصله از گسل ها، شیب، تراکم جمعیت، نوع کاربری زمین، پوشش گیاهی، فرسایش پذیری خاک و دسترسی به خدمات امدادی بهره گرفته است. به منظور وزن دهی به معیارها از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و برای تلفیق و تحلیل داده های مکانی از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) استفاده شد.نتایج حاکی از آن است که پهنه هایی در شمال و شمال شرقی شهر به عنوان مناطق با خطر بالا شناسایی شده اند؛ این مناطق عمدتا در مجاورت گسل های فعال، دارای شیب زیاد و فاقد پوشش گیاهی مناسب اند. در مقابل، بخش های جنوبی شهر در محدوده کم خطر قرار دارند. تحلیل نهایی نشان می دهد که ترکیب مناسب ابزارهای مکانی و مدل های تصمیم گیری می تواند به شناسایی دقیق تر مناطق آسیب پذیر و برنامه ریزی هدفمند برای مقاوم سازی کالبدی و ارتقاء تاب آوری شهری منجر شود.این پژوهش با ارائه نقشه های دقیق پهنه بندی خطر، می تواند مبنایی علمی برای بازنگری در طرح های توسعه شهری، مدیریت بحران و تخصیص منابع عمرانی در شهر ایلام فراهم آورد.

کلیدواژه ها:

پهنه بندی خطر ، تحلیل مکانی ، ایلام ، GIS ، AHP ، گسل های فعال ، تراکم جمعیت ، فرسایش پذیری ، تاب آوری شهری ، برنامه ریزی شهری مقاوم