بررسی نقش تحلیل های مکانی در کاهش نابرابری فضایی در دسترسی به خدمات شهری (مطالعه موردی: مناطق مختلف شهر ایلام)

امروزه دسترسی عادلانه به خدمات شهری یکی از شاخص های اساسی توسعه پایدار شهری و تحقق عدالت اجتماعی محسوب می شود. در این میان، تحلیل های مکانی مبتنی بر سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) ابزار قدرتمندی برای شناسایی و ارزیابی نابرابری فضایی در توزیع خدمات شهری فراهم می کنند. هدف این پژوهش، بررسی میزان نابرابری فضایی در دسترسی به خدمات شهری در شهر ایلام و ارائه راهکارهایی برای کاهش این نابرابری ها با استفاده از تحلیل های مکانی است. در این مطالعه، با استفاده از داده های مکانی مربوط به مکان یابی خدماتی نظیر مراکز درمانی، آموزشی، فضای سبز و حمل ونقل عمومی، و همچنین اطلاعات جمعیتی مناطق مختلف شهر ایلام، شاخص های متعددی برای سنجش سطح دسترسی شهروندان به خدمات عمومی محاسبه گردید. تکنیک هایی نظیر تحلیل فاصله، همپوشانی فضایی و شاخص دسترسی مکانی در نرم افزار ArcGIS برای شناسایی الگوهای توزیع خدمات به کار گرفته شد. نتایج پژوهش نشان داد که در برخی مناطق حاشیه ای شهر ایلام، به ویژه در محلات جنوب شرقی، نابرابری فضایی قابل توجهی در دسترسی به خدمات مشاهده می شود. این نابرابری می تواند منجر به بروز شکاف اجتماعی، کاهش کیفیت زندگی و افزایش نارضایتی عمومی گردد. بر این اساس، پیشنهاد می شود شهرداری ایلام در سیاست گذاری های آتی خود، توسعه خدمات شهری را با رویکرد عدالت فضایی و مبتنی بر تحلیل های GIS انجام دهد. همچنین طراحی سامانه های هوشمند پایش مستمر توزیع خدمات، می تواند گامی موثر در جهت تحقق توسعه متوازن شهری باشد.

کلیدواژه ها:

GIS ، عدالت فضایی ، خدمات شهری ، نابرابری فضایی ، ایلام ، تحلیل مکانی ، ArcGIS ، توسعه پایدار شهری ، برنامه ریزی خدمات ، دسترسی به خدمات