مبانی فقهی و حقوقی علم قاضی در اثبات جرائم منافی عفت، مطالعه ای بر رویه قضایی

یکی از چالش برانگیزترین موضوعات در نظام عدالت کیفری ایران، اثبات جرائم منافی عفت و تجاوز به عنف است. در این میان، علم قاضی به عنوان یکی از ادله اثبات جرم، جایگاه ویژه ای در قوانین کیفری جمهوری اسلامی ایران یافته است؛ اما به دلیل حساسیت، قبح اجتماعی و سنگینی مجازات این دسته از جرائم، اعمال و پذیرش علم قاضی با محدودیت ها و پیچیدگی هایی همراه است. پژوهش حاضر با استفاده از روش کتابخانه ای و تحلیلی و با تکیه بر نصوص قانونی، منابع فقهی و آرای قضایی صادره از دادگاه های کیفری، به بررسی اعتبار و نقش علم قاضی در اثبات این جرائم پرداخته است. نتایج نشان می دهد که باوجود پذیرش قانونی علم قاضی به عنوان یکی از ادله، در عمل قضات با احتیاط فراوان و تنها در صورت وجود قرائن و شواهد قطعی به علم خود استناد می کنند. تحلیل آرای قضایی نیز بیانگر آن است که فقدان وحدت رویه، تفسیرهای مختلف از قانون و فقدان معیارهای شفاف برای احراز علم، موجب کاهش اثربخشی این نهاد در دادرسی شده است. در نهایت، پیشنهادهایی برای شفاف سازی جایگاه علم قاضی، ارتقاء کارآمدی دادرسی کیفری و حفظ تعادل میان صیانت از حقوق فردی و اجرای حدود الهی ارائه شده است.

کلیدواژه ها:

علم قاضی ، جرائم منافی عفت ، اثبات جرم ، رویه قضایی ، اصل برائت ، آیین دادرسی کیفری ، بزه پوشی.