آپوریای واقعیت/خیال: عدم قطعیت در منتخبی از مونودرام ها و درام های سوررئالیستی ایرانی

مفهوم عدم قطعیت در تاروپود جهان امروز تنیده و مفهومی مانند «واقعیت» را نیز درگیر خود کرده است. با اینکه به­ طور سنتی واقعیت در تضاد با خیال در نظر گرفته می ­شد، مطالعات بسیاری رابطه ­ی این دو را دارای هم­پوشانی می­ دانند. این پژوهش در پی نمایاندن چگونگی ایجاد این درهم­ تنیدگی معنایی در درام است. در بنیان­ فکنی ژاک دریدا، این درهم ­تنیدگی که در نتیجه­ ی تصمیم­ناپذیری است، آپوریا نامیده می­ شود. به نظر می­ رسد اگر متن آپوریای واقعیت/خیال را نشان دهد، خود-بنیان­ فکن می­ شود، یعنی خود متن درهم­تنیدگی این دو مفهوم را نشان می­دهد. ­پژوهش حاضر، یک مطالعه کیفی مبتنی بر روش توصیفی-تحلیلی است که با بهره گیری از شیوه اسنادی و بررسی نظام مند منابع کتابخانه ای و الکترونیکی، به تحلیل تقابل واقعیت/خیال در نمایشنامه های هدیه جشن سالگرد، اینجا کجاست، خانمچه و مهتابی و خواب در فنجان خالی پرداخته است. این پژوهش بر فرض بنیادین استوار است که مونودرام و درام سوررئالیستی دارای ماهیتی خود- بنیان فکن هستند؛ ازاین رو، عملکرد آپوریا در این آثار مورد واکاوی قرار گرفته است. یافته ­های پژوهش نشان می­ دهد مونودرام با نمایش ذهن شخصیت و مفهوم واقعیت سوبژکتیو، و درام سوررئالیستی با کنار هم قرار دادن لحظات «واقعی» و «خیالی» خود-بنیان­فکن و آپوریایی­­ هستند. علاوه ­براین، آپوریای واقعیت/خیال به مفهوم «حقیقت» در تقابل با «واقعیت» نیز اشاره دارد. آپوریا همسو با «حقیقت» است که در آن، عین از طریق ذهن دریافت می­گردد و درام گویی رگه­ هایی از «حقیقت» جهان را نیز می­ نمایاند، مفهومی که خود نماینده­ی خود-بنیان­فکنی است.

کلیدواژه ها:

آپوریا ، بنیان فکنی ، واقعیت/خیال ، مونودرام ، درام سوررئالیستی