چالش ها و موانع پیش روی توسعه گردشگری و شهرنشینی پایدار در شهر سلطانیه در استان زنجان با نگاهی جامعه شناختی

این پژوهش با هدف بررسی چالش ها و موانع توسعه گردشگری و شهرنشینی پایدار در شهر تاریخی سلطانیه از منظر جامعه شناختی انجام شده است. سلطانیه، به دلیل دارا بودن گنبد سلطانیه به عنوان میراث جهانی یونسکو، دارای ظرفیت های منحصربه فردی برای توسعه گردشگری پایدار است. با این حال، شواهد نشان می دهد که این شهر با موانع متعددی در ابعاد اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و مدیریتی مواجه است. روش تحقیق از نوع کیفی و اسنادی بوده است. داده ها از طریق بررسی جامع ادبیات نظری و تجربی در حوزه توسعه پایدار گردشگری، شهرنشینی پایدار، مطالعات جامعه شناختی میراث فرهنگی و مشارکت اجتماعی گردآوری شده اند. نتایج این مطالعه نشان می دهد که ضعف زیرساخت های اجتماعی-فرهنگی، مشارکت ناکافی جامعه محلی، عدم توجه به هویت بومی و تاثیرات نامطلوب شهرنشینی نامتوازن، از مهم ترین موانع توسعه پایدار در سلطانیه محسوب می شوند. همچنین، نادیده گرفتن ابعاد اجتماعی-فرهنگی در سیاست گذاری ها می تواند به تضعیف سرمایه اجتماعی و بروز تعارضات منجر شود. این پژوهش پیشنهاداتی کاربردی برای بهبود برنامه ریزی ها و سیاست گذاری های توسعه پایدار در سلطانیه ارائه می دهد که می تواند به حفظ میراث فرهنگی و توانمندسازی جامعه محلی کمک کند. روش تحقیق پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و بر پایه روش تحلیل اسنادی (Documentary Analysis) انجام شده است. این روش شامل گردآوری، تحلیل و تفسیر دقیق و نظام مند اسناد و متون موجود مرتبط با موضوع پژوهش است. در این مطالعه، برای گردآوری داده ها، از منابع دست اول و دست دوم شامل مقالات علمی (به زبان فارسی و انگلیسی)، کتب، گزارش ها، پایان نامه ها و اسناد و مدارک مرتبط با توسعه گردشگری، شهرنشینی پایدار، جامعه شناسی گردشگری، جامعه شناسی شهری و میراث فرهنگی استفاده شده است. بازه زمانی مورد بررسی برای منابع، ۸ سال اخیر (از ۲۰۱۶ به بعد) بوده تا از به روزترین یافته ها بهره برداری شود. فرایند تحلیل اسنادی شامل مراحل زیر است: شناسایی و گردآوری اسناد مرتبط: با استفاده از کلیدواژه های اصلی پژوهش (مانند "توسعه گردشگری پایدار"، "شهرنشینی پایدار"، "چالش های اجتماعی گردشگری"، "سلطانیه"، "مشارکت اجتماعی"، "میراث فرهنگی") در پایگاه های داده معتبر علمی نظیر Scopus, Web of Science, ScienceDirect, Google Scholar, Semantic Scholar و همچنین پایگاه های داخلی مانند مگ ایران و سیویلیکا، اسناد مرتبط شناسایی و گردآوری شدند. ارزیابی اعتبار و روایی اسناد: اعتبار منابع بر اساس معیارهایی نظیر نمایه بودن مجله در پایگاه های معتبر، داوری همتا (peer-review) و تخصص نویسندگان ارزیابی شد. تنها منابعی که از اعتبار علمی کافی برخوردار بودند، وارد فرایند تحلیل شدند. تحلیل محتوای کیفی: پس از جمع آوری، اسناد به صورت کیفی تحلیل شدند. این مرحله شامل شناسایی مفاهیم کلیدی، مضامین اصلی، روابط بین پدیده ها، چالش ها و راهکارهای ارائه شده در خصوص توسعه گردشگری و شهرنشینی پایدار در مناطق مشابه و به ویژه در ایران بود. تمرکز اصلی بر ابعاد جامعه شناختی و فرهنگی چالش ها قرار گرفت. طبقه بندی و کدگذاری: اطلاعات مرتبط با چالش ها و موانع توسعه پایدار در سلطانیه بر اساس مضامین اصلی (مانند ضعف زیرساخت های اجتماعی، عدم مشارکت محلی، تاثیرات فرهنگی، مشکلات مدیریتی) طبقه بندی و کدگذاری شدند. این طبقه بندی به سازماندهی یافته ها و استخراج الگوهای مشترک کمک کرد. تفسیر و سنتز یافته ها: در نهایت، یافته های تحلیل اسنادی بر اساس مبانی نظری جامعه شناختی و در ارتباط با وضعیت خاص شهر سلطانیه تفسیر و سنتز شدند. این مرحله به شناسایی شکاف های دانشی و ارائه پیشنهادات کاربردی منجر شد. مزایای روش اسنادی در این پژوهش شامل امکان بررسی حجم وسیعی از داده ها در زمانی کوتاه، دسترسی به اطلاعاتی که ممکن است از طریق روش های میدانی دشوار باشند، و امکان بررسی روندهای تاریخی و تحولات بلندمدت است

کلیدواژه ها:

توسعه گردشگری پایدار ، شهرنشینی پایدار ، چالش های اجتماعی گردشگری ، سلطانیه ، مشارکت اجتماعی ، میراث فرهنگی