طراحی واحد یادگیری با رویکرد محیط زیست محور برای مدارس روستایی

با توجه به چالش های روزافزون محیط زیستی و نقش کلیدی آموزش در ارتقاء سواد زیست محیطی، طراحی برنامه های آموزشی متناسب با ویژگی های بومی و فرهنگی مناطق مختلف به ویژه در مدارس روستایی، ضرورتی انکارناپذیر است. پژوهش حاضر با هدف طراحی و ارزشیابی یک واحد یادگیری با رویکرد محیط زیست محور در یکی از مدارس ابتدایی شهرستان کوهدشت انجام شد. این مطالعه از نوع کاربردی و با رویکرد ترکیبی (کیفی–کمی) انجام گرفت. در مرحله نخست، با بهره گیری از تحلیل محتوای منابع نظری، اسناد بالادستی، و انجام مصاحبه های نیمه ساختاریافته با معلمان و متخصصان محیط زیست، مولفه های کلیدی برای طراحی واحد یادگیری شناسایی و طبقه بندی شدند. سپس بر مبنای یافته های کیفی، یک واحد یادگیری ۵ جلسه ای با عنوان «من و طبیعت روستایم» تدوین شد. در مرحله دوم، واحد یادگیری طراحی شده در یک مدرسه ابتدایی روستایی با ۳۰ دانش آموز پایه پنجم اجرا گردید و تاثیر آن با استفاده از ابزارهای پرسشنامه آگاهی، نگرش و رفتار زیست محیطی مورد سنجش قرار گرفت. یافته های کمی با استفاده از آزمون t زوجی نشان داد که اجرای واحد یادگیری منجر به افزایش معنادار در هر سه شاخص اصلی آموزش محیط زیستی (آگاهی، نگرش، رفتار) شده است (p<۰.۰۰۱). همچنین تحلیل داده های کیفی حاصل از یادداشت های میدانی نشان داد که دانش آموزان مشارکت فعالی در فعالیت های آموزشی داشتند و تمایل بیشتری برای تعامل با طبیعت از خود نشان دادند. نتایج این پژوهش بر اهمیت طراحی برنامه های درسی بومی محور و زمینه محور در آموزش محیط زیست به ویژه در مناطق روستایی تاکید دارد و می تواند راهگشای سیاست گذاران، برنامه ریزان درسی و معلمان برای توسعه آموزش محیط زیستی موثر و پایدار باشد.

کلیدواژه ها:

آموزش محیط زیست ، یادگیری بومی ، مدرسه روستایی ، طراحی واحد یادگیری ، رفتار زیست محیطی ، آموزش مشارکتی