چارچوب کنترلی برای مقابله با فرار درآمدی در شهرداریها: رویکردی مبتنی بر حسابرسی داخلی

فرار درآمدی در شهرداریها به عنوان یکی از اشکال پیچیده و مزمن انحرافات مالی در نهادهای عمومی، پیامد ضعف ساختاری در نظامهای کنترلی و ناکارآمدی در مکانیزمهای نظارتی بر فرآیندهای تحقق، جمعاوری و ثبت درآمد است. در چارچوب ساختارهای مالی شهری، به ویژه در مناطق با تنوع بالا در منابع درآمدی، گسست میان تصمیمسازی مالی، نظارت نهادی و حسابرسی داخلی، منجر به شکل گیری فضاهای غیرشفاف و بروز الگوهای پایدار از فرار درآمدی می گردد. هدف این پژوهش، ارائه یک تحلیل ساختاری - کارکردی از نقش حسابرسی داخلی در طراحی چارچوبهای کنترلی برای مقابله با فرار درآمدی در شهرداریهاست. رویکرد پژوهش مبتنی بر تحلیل نظام مند داده های موجود در ادبیات تخصصی بوده و با بهره گیری از روش کتابخانه ای و مرور انتقادی مطالعات تجربی، مفاهیم بنیادین، الگوهای نهادینه شده و سازوکارهای عملیاتی موجود مورد ارزیابی قرار گرفته اند. یافته های پژوهش نشان می دهد که بسیاری از چارچوبهای کنترلی رایج، از سطح انطباق با رویه های اداری فراتر نمی روند و حسابرسی داخلی عمدتا به ارزیابی های پسینی محدود مانده است. در این میان، نبود پیوند عملکردی میان داده های مالی، گزارش های عملیاتی و فرآیندهای تصمیم سازی موجب شده است که انحرافات درآمدی در لایه های پنهان سیستم باقی بماند. بررسی تطبیقی تجربیات جهانی حاکی از آن است که تنها در نظام هایی که حسابرسی داخلی به صورت فعال در بازمهندسی فرآیندهای مالی نقش ایفا کرده، کنترل فرار درآمدی به سطح اثربخشی مطلوب نزدیک شده است. نتیجه گیری پژوهش دلالت بر آن دارد که استقرار یک چارچوب کنترلی یکپارچه، متکی بر حسابرسی داخلی داده محور، تحلیل پذیر و ساختاریافته، شرط لازم برای محدودسازی گلوگاه های آسیب پذیر در زنجیره درآمدی شهرداریهاست؛ چارچوبی که بتواند ریسک های سیستمی را شناسایی کرده و در سطوح پیشینی فرآیند، کنترل های موثر را فعال سازد. این چارچوب باید به گونه ای طراحی شود که از انعطاف لازم برای مواجهه با پیچیدگی های محیطی و الگوهای غیرخطی در گردش های مالی شهری برخوردار باشد.

کلیدواژه ها:

حسابرسی داخلی ، چارچوب کنترلی ، شهرداری ، فرار درآمدی