مطالعه تطبیقی رضایت شغلی معلمان عشایربامعلمان شهری

رضایت شغلی معلمان، به عنوان یکی از مولفه های کلیدی در کیفیت آموزش، انگیزش حرفه ای و پایداری نیروی انسانی در نظام تعلیم و تربیت، همواره مورد توجه پژوهشگران حوزه آموزش قرار گرفته است. با وجود تلاش های انجام شده برای ارتقاء شرایط شغلی معلمان، شواهد نشان می دهد که تفاوت های چشمگیری بین سطح رضایت شغلی معلمان در مناطق مختلف جغرافیایی، به ویژه بین معلمان عشایری و معلمان شهری وجود دارد. ازاین رو، پژوهش حاضر با هدف مطالعه تطبیقی میزان و مولفه های رضایت شغلی معلمان عشایر و معلمان شهری انجام شده است.روش تحقیق، توصیفی-مقایسه ای از نوع علی-مقایسه ای بوده و جامعه آماری شامل کلیه معلمان عشایری و شهری در سه استان دارای بافت عشایری (سیستان و بلوچستان، فارس و کهگیلویه و بویراحمد) در سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ می باشد. نمونه گیری به شیوه طبقه ای نسبی انجام شد و ۳۰۰ معلم (۱۵۰ شهری، ۱۵۰ عشایری) به صورت تصادفی انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها، پرسش نامه استاندارد رضایت شغلی «هرزبرگ» (Herzberg) بود که پایایی آن با آلفای کرونباخ ۰.۸۹ تایید شد.یافته های آماری حاصل از تحلیل واریانس (ANOVA) و آزمون t نشان داد که سطح رضایت شغلی معلمان شهری به طور معناداری بالاتر از معلمان عشایری است (p<۰.۰۱). مولفه های «امنیت شغلی»، «امکانات آموزشی»، «رفتار مدیریتی»، و «ارتقاء شغلی» از جمله عواملی بودند که در رضایت معلمان شهری نقش مثبت تری ایفا کردند. در مقابل، معلمان عشایری با چالش هایی نظیر فاصله جغرافیایی، ضعف زیرساخت ها، شرایط محیطی دشوار، و عدم ثبات در محل خدمت مواجه بودند که تاثیر منفی بر رضایت آنان گذاشته است (کریمی، ۱۳۹۹؛ یوسفی و شریفی، ۱۴۰۰).با تحلیل کیفی داده های مصاحبه ای، مشخص شد که معلمان عشایری علیرغم تعهد بالا به شغل، از «احساس دیده نشدن»، «عدم مشارکت در تصمیم گیری» و «بی ثباتی اداری» رنج می برند. درحالی که معلمان شهری بیشتر دغدغه ارتقاء و رفاه شغلی دارند، معلمان عشایری به دنبال حداقل های حمایتی اند. این شکاف ساختاری، ضرورت بازنگری در سیاست های منابع انسانی آموزش و پرورش برای مناطق عشایری را نشان می دهد.نتایج تحقیق حاکی از آن است که برای ارتقاء رضایت شغلی معلمان عشایری، تدوین بسته های تشویقی، بهبود امکانات رفاهی، استفاده از معلمان بومی، و تقویت عدالت شغلی در تخصیص منابع و پست های مدیریتی ضروری است. اگرچه تعهد حرفه ای در میان معلمان عشایر بالا است، اما رضایت شغلی پایین می تواند به ترک خدمت، فرسودگی شغلی و کاهش کیفیت آموزش در این مناطق منجر شود.این پژوهش می تواند به سیاست گذاران آموزشی، مدیران کل آموزش و پرورش، و برنامه ریزان نیروی انسانی در طراحی راهبردهای بهبود محیط کاری معلمان، به ویژه در مناطق حاشیه ای و عشایری کمک موثری نماید.

کلیدواژه ها:

رضایت شغلی ، معلمان عشایر ، معلمان شهری ، مطالعه تطبیقی ، عدالت آموزشی ، محیط کاری ، عوامل انگیزشی ، چالش های آموزشی ، منابع انسانی ، مناطق محروم