بازخوانی حکمت آرایه های معماری از منظر استادکاران آستان قدس رضوی (نمونه موردی: حرم مطهر رضوی)

آرایه های معماری در بناهای مذهبی، به ویژه حرم مطهر رضوی، علاوه بر زیبایی بصری، حامل مفاهیم عمیق معنوی و الهی هستند که هدف آن ها انتقال این مفاهیم به مخاطبان است. درک عمیق از حکمت و رموز پنهان در این آرایه های معماری، می تواند انعکاسی از پیوند زیبایی شناسانه و هنری عناصر معماری با امر مقدس یا ارزش های دینی باشد. پژوهش حاضر، به دنبال بازخوانی و تفسیر حکمت آرایه های معماری از دو منظر اساسی است: نخست، از خلال منابع مکتوب و دوم از نگاه استادکاران هنرهای صناعی آستان قدس رضوی. در ابتدا، با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و مطالعات کتابخانه ای، مفاهیم مرتبط با آرایه های معماری در متون مکتوب بررسی شد، سپس با رویکردی میدانی و انجام مصاحبه نیمه ساختاریافته با استادکاران آستان قدس رضوی، دیدگاه آنان درباره حکمت آرایه های معماری بررسی گردید و در پایان، نتایج این دو بخش با یکدیگر مقایسه و تحلیل شد. یافته های این تحقیق بیانگر آن است که آرایه های معماری حرم مطهر رضوی، افزون بر زیبایی ظاهری، تجلی باورها، ارزش های دینی و فرهنگ عمیقی است که بر طبق منابع مکتوب شامل ۹ مفهوم کلی است. نتایج نشان می دهد که مولفه های نشات گرفته از جهان بینی اسلامی در هنرهای صناعی حرم مطهر رضوی به روش های مختلفی نمود پیدا کرده است که شامل «وحدت در کثرت»، «نور و سایه»، «نماد و رمز»، «انعکاس»، «عناصر طبیعت»، «هدفمندی»، «ارزش های هندسی»، «سلسله مراتب»، «هویت» و «زیبایی» است و مصاحبه با استادکاران آستان قدس رضوی نیز این مفاهیم را تصدیق کردند و به نمود های آنان در حرم مطهر رضوی اشاره داشته اند.

کلیدواژه ها:

حکمت ، آرایه های معماری ، هنرهای صناعی ، حرم مطهر رضوی ، استادکاران آستان قدس رضوی