اوراق مشارکت شهری و توسعه زیرساخت های شهری: بررسی راهبردهای تامین مالی مردمی در نظام مدیریت شهری

اوراق مشارکت شهری به عنوان یکی از ابزارهای مالی اسلامی، پاسخی راهبردی به نیازهای گسترده تامین مالی در حوزه زیرساخت های شهری محسوب می شود که شهرداری ها به دلیل ناپایداری منابع درآمدی و محدودیت حمایت های دولتی ناگزیر به بهره گیری از آن شده اند. با بررسی تجربه های داخلی، مشخص می شود که استفاده از این ابزار در مواردی مانند نوسازی بافت های فرسوده، توسعه حمل ونقل عمومی، احداث تقاطع های غیرهمسطح و پروژه های عمرانی خدماتی، توانسته بخشی از خلاهای مالی موجود را جبران کند. با این حال، توسعه فراگیر و موفقیت آمیز اوراق مشارکت در سطح ملی، وابسته به عوامل گوناگونی همچون شفافیت مالی، اعتماد عمومی، وجود ساختارهای حقوقی و نهادی مشخص، توانمندی مدیریتی شهرداری ها و مشارکت فعال بخش خصوصی است. در ارزیابی تجربه های بین المللی در کشورهایی مانند هند، آفریقای جنوبی و برخی کشورهای در حال توسعه، دیده می شود که انتشار موثر اوراق مشارکت نیازمند ساختارهای هماهنگ میان دولت، نهادهای ناظر، بازار سرمایه و شهروندان است؛ ساختارهایی که در ایران همچنان به شکل منسجم و پایدار شکل نگرفته اند. تحلیل مفهومی و تجربی منابع نشان می دهد که موفقیت در بهره گیری از این ابزار، تنها به ظرفیت مالی پروژه ها وابسته نیست، بلکه به طور مستقیم به کارکرد اعتمادسازی عمومی، طراحی مشارکتی پروژه ها، پیش بینی سازوکارهای بازپرداخت و تعریف نقش های روشن برای همه ذی نفعان بستگی دارد. اوراق مشارکت شهری نه تنها ابزار تامین مالی بلکه عامل پیونددهنده میان مدیریت شهری و جامعه محسوب می شود که اگر در قالب یک سیاست جامع، با الهام از الگوهای بین المللی و سازگار با واقعیت های شهری ایران به کار گرفته شود، می تواند زیرساخت های حیاتی شهر را به صورت پایدار تامین و سرمایه اجتماعی را نیز تقویت کند.

کلیدواژه ها:

اوراق مشارکت شهری ، تامین مالی ، زیرساخت های شهری ، مدیریت شهری ، مشارکت مردمی.