بررسی نگاه کلام شیعی به جایگاه و مراتب معنوی امام در عالم هستی

مسائل مطرح در سنت کلام شیعی در مسائل عام امامت، نصب الهی امام، عصمت، افضلیت و علم خدادادی امام بوده و فلسفه امامت در دو عرصه کلی مرجعیت علمی و دینی و حاکمیت اجتماعی سیاسی خلاصه شده است. در بحث امامت خاصه نیز عمده بحث به اثبات جانشینی علی† در دو عرصه مذکور و برخی شبهات مهدویت، اختصاص یافته که باتوجه به آیات و مخصوصا روایات مقامات معنوی امامت بسیار بیشتر از این است. در مقاله حاضر با روش توصیفی و تحلیلی، ابعاد معنوی امام در سیر ایجاد عالم مانند مقام اسماء، عقل، عرش و کرسی و تبیین آن بر اساس قاعده علیت و سنخیت و اتصال وجودی مراتب علیت و مراتب معنوی امام در عوالم بعد از دنیا همچون صراط که مقام و سیر معنوی عبودیت بوده و مقام محمود که مقام شفاعت مطلقه و متحد با اسم جامع «الله» است، بررسی می شود. تبیین این مراتب معنوی در دوران معاصر که معنویت های خودساخته بشری فراوان شده است، از مهم ترین وظایف متفکران اسلامی است تا انسان باتوجه به مقام امامت بتواند جایگاه و سیر معنوی خود در هستی و زندگی را بشناسد و در این مراتب سیر کند.