نقش آموزش مهارت های فراشناختی در ارتقای توانمندی حل مسئله در دانش آموزان پایه ابتدایی و متوسطه

در دهه های اخیر، تمرکز نظام های آموزشی پیشرفته از انتقال صرف اطلاعات به سمت پرورش مهارت های شناختی و فراتر از آن، فراشناختی سوق یافته است. مهارت های فراشناختی که شامل آگاهی فرد از فرآیندهای ذهنی خود و توانایی کنترل آن هاست، یکی از موثرترین عوامل در ارتقای توانمندی حل مسئله در دانش آموزان به شمار می آید. هدف این پژوهش، بررسی نقش آموزش مهارت های فراشناختی بر بهبود توانمندی حل مسئله در دانش آموزان مقاطع ابتدایی و متوسطه است.در این پژوهش با استفاده از روش تحقیق ترکیبی (کمی کیفی) و با بهره گیری از ابزارهایی همچون پرسش نامه مهارت های فراشناختی و آزمون توانمندی حل مسئله، داده هایی از میان ۲۰۰ دانش آموز مقطع پنجم ابتدایی تا پایه نهم متوسطه در پنج مدرسه دولتی و غیردولتی جمع آوری گردید. افزون بر این، مصاحبه هایی نیمه ساختاریافته با ۱۵ معلم دروس پایه (ریاضی، علوم، مطالعات) نیز انجام شد.یافته ها نشان می دهد که آموزش هدفمند و مستمر مهارت های فراشناختی نظیر برنامه ریزی، نظارت بر فکر، اصلاح راهبردها، خودارزیابی و تامل در عملکرد، به شکل معنی داری موجب بهبود توانایی حل مسئله و تصمیم گیری در موقعیت های تحصیلی و روزمره می شود. همچنین تاثیر این آموزش ها در پایه های ابتدایی بیشتر به صورت بهبود مشارکت و خودباوری، و در متوسطه به شکل افزایش استقلال در تفکر و حل چالش های مفهومی بروز یافته است.نتایج این پژوهش بیانگر ضرورت گنجاندن آموزش مهارت های فراشناختی به عنوان بخشی از برنامه درسی رسمی در مدارس ابتدایی و متوسطه و نیز توجه جدی تر معلمان به تقویت خودآگاهی شناختی دانش آموزان است.

کلیدواژه ها:

فراشناخت ، حل مسئله ، یادگیری عمیق ، خودتنظیمی ، آموزش مهارت های شناختی ، دانش آموزان ابتدایی و متوسطه