بررسی چالش ها و فرصت های آموزش و پرورش در مناطق روستایی و عشایری و ارائه مدل های آموزشی بومی

دسترسی به آموزش با کیفیت، به عنوان یکی از اساسی ترین حقوق بشر و پیش نیاز توسعه پایدار، همواره در کانون توجه سیاست گذاران و پژوهشگران قرار داشته است. با این وجود، مناطق روستایی و عشایری در ایران، علی رغم نقش حیاتی در اقتصاد و فرهنگ ملی، با چالش های ساختاری و ماهوی عمیقی در زمینه آموزش و پرورش مواجه اند. این چالش ها شامل کمبود شدید زیرساخت های فیزیکی، عدم تناسب محتوای آموزشی با زیست بوم و نیازهای محلی، مشکلات عدیده در جذب، نگهداشت و توانمندسازی نیروی انسانی متخصص، و موانع ریشه دار فرهنگی و اقتصادی است که به نابرابری های آموزشی دامن می زند. در کنار این چالش ها، این مناطق از پتانسیل های عظیمی نظیر غنای فرهنگی بومی، همبستگی های اجتماعی قوی، دانش سنتی ارزشمند و امکان بهره گیری از محیط طبیعی به عنوان بستری برای یادگیری عملی برخوردارند. پژوهش حاضر با هدف تحلیل جامع این چالش ها و فرصت ها و همچنین ارائه مدل های آموزشی بومی و متناسب با ویژگی های منحصربه فرد مناطق روستایی و عشایری ایران، به روش توصیفی-تحلیلی و با بهره گیری از مرور عمیق ادبیات پژوهشی و اسناد سیاستی صورت گرفته است. نتایج این مطالعه بر ضرورت اتخاذ رویکردی تلفیقی و مشارکتی تاکید دارد که ضمن شناسایی دقیق نیازهای بومی، به طراحی برنامه های درسی منعطف، تربیت و حمایت از معلمان بومی و متخصص، و استفاده هوشمندانه از فناوری های نوین در کنار مشارکت فعال جامعه محلی بپردازد. مدل های آموزشی پیشنهادی در این مقاله، بر بومی سازی محتوا، تقویت مهارت های زندگی و کارآفرینی منطبق با اقتصاد محلی، و ایجاد مدارس به عنوان مراکز توسعه پایدار روستا و جامعه عشایری متمرکز هستند.

کلیدواژه ها:

آموزش و پرورش ، مناطق روستایی ، مناطق عشایری ، چالش ها ، فرصت ها ، مدل های آموزشی بومی ، عدالت آموزشی ، توسعه روستایی.