ادراک فرابصری: مطابقت های بین حسی در طراحی معماری با رویکرد شناختی

معماری، فراتر از ساخت وساز، فرآیندی چندوجهی است که فرم، عملکرد، و زیبایی شناسی را در هم می آمیزد و بر ادراک فضایی و تعاملات حسی انسان تاثیر می گذارد. برخلاف رویکردهای سنتی که بر حس بینایی متمرکز بودند، پژوهش های معاصر نقش حواس دیگر (شنوایی، لامسه، بویایی) را در تجربه فضایی برجسته می کنند. این تغییر پارادایم، متاثر از عصب شناسی شناختی، بر ادراک چندحسی و تعاملات بین حسی در درک محیط تاکید دارد. برای مثال، همبستگی نور محیط و آسایش حرارتی یا تاثیر آکوستیک بر ادراک ایمنی، اهمیت طراحی چندحسی را نشان می دهد. این مطالعه تاثیر هماهنگی بین حسی میان نورپردازی و آکوستیک در طراحی معماری را با رویکردی دوگانه (مرور سیستماتیک ادبیات و آزمایش تجربی) بررسی می کند. در بخش تجربی، ۴۰ شرکت کننده در اتاقی ۴×۴ متری تحت دو شرایط قرار گرفتند: ۱) هماهنگ (نورگرم ۲۷۰۰ کلوین، صدای طبیعت ۵۰ دسی بل)؛ ۲) ناهماهنگ (نور سرد ۶۵۰۰ کلوین، صدای ترافیک ۵۰ دسی بل). پاسخ ها با پرسشنامه لیکرت (آسایش، ابعاد، امنیت، نور، صدا، راحتی) و ضربان قلب سنجیده شد. یافته ها نشان داد شرایط هماهنگ به طور معناداری آسایش (۴.۱ در مقابل ۲.۷)، خوشایندی نور (۴.۲ در مقابل ۲.۶)، دلپذیری صدا (۴.۳ در مقابل ۲.۵)، و راحتی (۴.۱ در مقابل ۲.۸) را بهبود بخشید، فضا را بزرگ تر نشان داد (۶۵% در مقابل ۳۰%)، و استرس را کاهش داد. نتایج بر لزوم بازنگری چارچوب های همگرایی حسی در طراحی چندحسی تاکید دارند و نشان می دهند توجه به ادراک چندحسی، کیفیت تجربه فضایی و رشد شناختی، عاطفی، و اجتماعی کاربران را ارتقا می دهد و به خلق فضاهایی برای بهبود کیفیت زندگی منجر می شود

کلیدواژه ها:

معماری حسی ، طراحی چند حسی ، علوم شناختی ، ادراک فضایی ، تعاملات حسی