چالش های شناسایی و پرورش استعدادهای برتر در دوره ابتدایی

شناسایی و پرورش استعدادهای برتر در دوره ابتدایی یکی از مهم ترین و حساس ترین محورهای نظام آموزشی است که می تواند نقش تعیین کننده ای در رشد فردی و اجتماعی آینده سازان جامعه ایفا نماید. شناسایی صحیح و زودهنگام دانش آموزان با استعدادهای برتر، زمینه سازی برای شکوفایی قابلیت ها و بهره گیری مطلوب از سرمایه انسانی را فراهم می آورد؛ اما این مسیر، همواره با چالش ها و موانعی پیچیده همراه بوده است. یکی از مهم ترین چالش ها، فقدان شاخص های علمی دقیق و قابل اعتماد برای تشخیص زودهنگام استعدادهای برتر به ویژه در سنین پایین است؛ به گونه ای که تعاریف چندوجهی از مفهوم استعداد، تفاوت های فردی، تفاوت های فرهنگی و اقلیمی، و وجود کلیشه های جنسیتی و طبقاتی، فرآیند شناسایی را با دشواری های مضاعف روبرو می سازد.از سوی دیگر، کمبود منابع و امکانات تخصصی، مشکلات ساختاری در مدارس، عدم آموزش کافی معلمان و نبود برنامه های اختصاصی برای پرورش استعدادهای خاص، از جمله چالش هایی است که باعث هدررفت ظرفیت های نهفته در نظام آموزشی می گردد. تنوع و پیچیدگی استعدادها در ابعاد مختلف (شناختی، هنری، ورزشی، اجتماعی)، همچنین عدم انعطاف برنامه های درسی و تاکید صرف بر موفقیت های تحصیلی، فرصت بروز و شناسایی بسیاری از استعدادهای بکر را محدود می کند. بعلاوه، فشارهای اجتماعی، انتظارات نادرست خانواده ها یا مدارس، و برچسب گذاری های نابجا، می تواند سلامت روانی دانش آموزان مستعد را مختل کرده و باعث بروز اضطراب، انزوا و یا سرخوردگی آنان شود.در حوزه پرورش این استعدادها نیز، نبود سیاست های حمایتی هدفمند، فقدان مدل های علمی و بومی سازی شده، و کم توجهی به مشارکت خانواده و جامعه، روند شکوفاسازی استعدادهای برتر در دوره ابتدایی را با کندی مواجه ساخته است. علاوه بر این، محیط آموزشی نامناسب، کلاس های پرجمعیت، نگاه ناعادلانه به دانش آموزان و نبود امکانات متناسب با نیازهای آنان، اغلب به بی انگیزگی و کاهش پویایی کودکان مستعد منجر می گردد.در جمع بندی می توان گفت که دستیابی به یک نظام موثر برای شناسایی و پرورش استعدادهای برتر در دوره ابتدایی، نیازمند بازنگری اساسی در سیاست گذاری های کلان آموزشی، طراحی ابزارهای ارزیابی چندوجهی و بهره گیری از روش های نوین آموزشی و تربیتی است. تربیت معلمان متخصص، آموزش والدین و توسعه رویکردهای مشارکتی، در کنار ایجاد محیط های یادگیری غنی و حمایتی، از گام های اساسی برای مقابله با چالش های این حوزه به شمار می روند. توجه جدی به این مقوله، نه تنها موجب شکوفایی استعداد فردی کودکان، بلکه تضمین کننده توسعه پایدار و پیشرفت همه جانبه جامعه خواهد بود.

کلیدواژه ها:

استعداد ، دوره ابتدایی ، شناسایی ، پرورش ، چالش ، دانش آموزان