طراحی محیط های یادگیری الهام بخش: گذر از الگوی حفظ محوری به خلاقیت محوری در نظام های آموزشی

این پژوهش کیفی با هدف طراحی چارچوبی نظری برای ایجاد محیط های یادگیری خلاقیت محور به جای روش های سنتی حفظ محور انجام شده است. مطالعه حاضر از نوع مرور سیستماتیک تحلیلی-انتقادی است که با بررسی ۹۲ منبع معتبر (شامل ۶۷ مقاله علمی-پژوهشی، ۱۸ کتاب مرجع و ۷ پایان نامه دکتری) از پایگاه های اطلاعاتی ScienceDirect, ERIC, و JSTOR در بازه زمانی ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۴ انجام پذیرفته است. تحلیل داده ها با روش فراترکیب (Meta-synthesis) و با به کارگیری نرم افزار MAXQDA نسخه ۲۰۲۰ صورت گرفته است.یافته های تحقیق نشان می دهد که محیط های یادگیری خلاقیت محور باید بر پنج رکن اساسی استوار باشند: (۱) طراحی فضای فیزیکی منعطف و محرک های حسی، (۲) به کارگیری روش های تدریس فعال مبتنی بر حل مسئله، (۳) نظام ارزشیابی تکوینی چندبعدی، (۴) توسعه شایستگی های حرفه ای معلمان در حوزه تفکر خلاق، و (۵) ایجاد اکوسیستم یادگیری تلفیقی (فیزیکی-دیجیتال). مهم ترین چالش های اجرایی شناسایی شده شامل مقاومت ساختاری نظام های آموزشی متمرکز، کمبود منابع مالی، و نبود چارچوب های ارزیابی مناسب می باشد.این مطالعه با ارائه مدل مفهومی "خلاقیت محوری یکپارچه" (Integrated Creativity-Centered Model: ICCM)، چارچوبی نظام مند برای بازطراحی محیط های یادگیری پیشنهاد می دهد که می تواند مبنای سیاست گذاری های کلان آموزشی قرار گیرد. یافته ها حاکی از آن است که اجرای موفقیت آمیز این مدل نیازمند تغییرات ساختاری در سه سطح خرد (کلاس درس)، میانی (مدرسه) و کلان (نظام آموزشی) است.

کلیدواژه ها:

طراحی محیط یادگیری ، پرورش خلاقیت ، روش های تدریس فعال ، مرور سیستماتیک ، مدل ICCM