جهش های ژنتیکی و نقش آن ها در گسترش مقاومت میکروارگانیسم های بیماری زا در مسیرهای درمانی پیچیده

مقاومت میکروارگانیسم های بیماری زا در برابر داروهای ضدمیکروبی یکی از جدی ترین تهدیدات سلامت عمومی در عصر حاضر محسوب می شود. این پدیده به ویژه در مسیرهای درمانی پیچیده، مانند عفونت های بیمارستانی یا درمان بیماران با نقص ایمنی، منجر به شکست درمانی، افزایش مرگ و میر و تحمیل هزینه های سنگین به سیستم های بهداشتی می شود. یکی از عوامل محوری در بروز و گسترش این مقاومت، جهش های ژنتیکی در ژنوم میکروارگانیسم ها است. هدف از این پژوهش، بررسی جامع نقش جهش های ژنتیکی در ایجاد و گسترش مقاومت میکروبی در مسیرهای درمانی پیچیده، تحلیل مکانیسم های مولکولی این پدیده و ارائه راهبردهایی برای مقابله با آن است. جهش های ژنتیکی، شامل تغییرات دائمی در توالی DNA، می توانند انواع مختلفی داشته باشند، از جمله جهش های نقطه ای، حذفی، اضافی، جابجایی و تکرار ژنی. هر یک از این جهش ها می توانند با تاثیرگذاری بر ژن های کلیدی، منجر به مکانیسم های متنوعی برای مقاومت شوند. این مکانیسم ها شامل تغییر در هدف دارویی، کاهش نفوذ دارو به درون سلول، افزایش فعالیت پمپ های خروجی دارو، تولید آنزیم های غیرفعال کننده دارو و فعال سازی مسیرهای متابولیکی جایگزین هستند. جهش های مقاومت زا نه تنها در سلول میزبان اولیه ایجاد می شوند، بلکه می توانند به سرعت از طریق انتقال عمودی (در هنگام تقسیم سلولی) و انتقال افقی ژن (مانند کونژوگاسیون، ترانسفورماسیون و ترانسداکشن) به سایر میکروارگانیسم ها منتقل شده و در جمعیت های میکروبی منتشر شوند. عناصر ژنتیکی متحرک مانند پلاسمیدها و ترانسپوزون ها در این فرآیند نقش حیاتی ایفا می کنند. فراوانی و سرعت گسترش جهش های مقاومت زا تحت تاثیر عوامل متعددی قرار دارد، از جمله میزان و نحوه استفاده از داروها، نوع و دوز دارو، محیط (مانند بیمارستان ها) و وضعیت ایمنی میزبان. استفاده بیش از حد و نامناسب از داروها، فشار انتخابی را افزایش داده و باعث انتخاب سویه های مقاوم می شود. برای مقابله با این چالش، راهبردهای چندوجهی ضروری است. این راهبردها شامل استفاده منطقی از داروها، توسعه داروهای جدید با مکانیسم های عمل متفاوت، استفاده از درمان های ترکیبی، واکسیناسیون برای پیشگیری از عفونت ها و پیگیری دقیق جهش های مقاومت زا با استفاده از روش های مولکولی پیشرفته مانند توالی یابی ژنومیک است. همچنین، تحقیق و توسعه در زمینه روش های درمانی جایگزین مانند فاژ درمانی و ایمونوتراپی اهمیت فزاینده ای یافته است.

کلیدواژه ها:

جهش های ژنتیکی ، مقاومت میکروبی ، مسیرهای درمانی پیچیده ، انتقال افقی ژن ، آنتی بیوتیک