تاثیرات بینامتنی در طراحی پلان کاخ های ایرانی پیش از اسلام و کاخ های دوره اول و دوم عباسی (۱۳۲/ ۳۳۴ق)

موضوع تحقیق بررسی بازتاب فرهنگ معماری ایران بر معماری کاخ های عباسی با رویکرد بینامتنیت است. هدف پژوهش بررسی چگونگی تداوم بعضی طرح های معماری پیش از اسلام ایران در برخی از کاخ های دوره عباسیان و مقایسه تطبیقی پلان برخی از کاخ های این دو دوره جهت کشف شباهت و افتراق در سامان دهی پلان ها و عملکرد ها است. سوالات پژوهش شناسایی الگوهای معماری ایرانی در سامان دهی پلان کاخ های عباسیان و چگونگی نقش دولتمردان ایرانی در بازتاب فرهنگی است. ماهیت پژوهش کیفی و روش تحقیق تاریخی- تفسیری با رویکرد تفسیری و بینامتنی است. پدیده های فرهنگی، نقش متغیر های مستقل و شکل و طرح عرصه ها و فضاهای معماری، نقش متغیر های وابسته را دارند. جامعه آماری برحسب قلمرو زمانی و مکانی عبارت است از دوره اول و دوم عباسی (۱۳۲/ ۳۳۴ق). محدوده مکانی تمامی پایتخت هایی که تحت حاکمیت خلافت عباسی بود را در برمی گیرد. گردآوری داده ها به صورت اسنادی و کتابخانه ای است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که روابط بینا معماری قوی میان شبکه ای از آثار به واسطه مفاهیم مشترک وجود دارد که تا عمق مضامین اثر گسترش پیدا کرده است. در سامان دهی کاخ های جوسق خاقانی، جعفری، بلکورا و قصرالذهب شاهد فضاها و دسترسی های غیرمستقیم و سلسله مراتبی برای مراسم بارعام و بارخاص و عرض لشگر و مراسم پرده برداری با الگوبرداری از فرهنگ و معماری ایرانی هستیم. تالار تخت چلیپایی شکل با ترکیب گنبد و ایوان با دور نماسازی و صفه سازی در هر چهار کاخ قابل مشاهده است. الگوبرداری از نماد های آئینی ایران باستان ازجمله قرارگیری حوض آب در ورودی بناهای آیینی و عمومی و زمین بازی چوگان برای پر کردن اوقات فراغت خلفای عباسی به سبک شاهان ایرانی نیز منشا فرهنگی دارد که در فضای معماری کاخ ها نمود پیدا کرده است.

کلیدواژه ها:

فرهنگ ، معماری ایرانی ، کاخ ، ساسانیان ، عباسیان