مسئولیت کیفری دانش آموزان در جرایم -ارتداد- ناشی از شبهات دینی: واکاوی فقهی اجرای حد و نقش کاستی های تربیت مذهبی در محیط های آموزشی

این پژوهش با روش تحلیلی-توصیفی و با اتکا به منابع فقهی، حقوقی و علوم تربیتی، مسئولیت کیفری دانش آموزان در جرایم مرتبط با "ارتداد" ناشی از شبهات دینی را واکاوی می کند. یافته های تحقیق نشان می دهد اجرای حد ارتداد بر نوجوانان دانش آموز فاقد توجیه فقهی است، چرا که اولا شرایط تحقق کامل جرم ارتداد (بلوغ عقلی، قصد جدی، عنادورزی و اختیار) در این گروه سنی عمدتا محقق نمی شود. داده های روانشناسی رشد موید آن است که تکامل قشر پیش پیشانی مغز -مسئول قضاوت اخلاقی- تا ۲۵ سالگی ادامه دارد. ثانیا شبهات دینی دانش آموزان در ۸۹٪ موارد، محصول طبیعی کنجکاوی شناختی، بحران هویت و مواجهه با اندیشه های متعارض است، نه ارتداد عنادآمیز. ثالثا کاستی های نظام تربیت مذهبی شامل: روش های آموزشی حفظ محور (۸۳٪ ساعات درسی)، ضعف محتوای درسی در پاسخ به شبهات روز (فقط ۵٪ محتوای کتب)، صلاحیت نداشتن ۶۵٪ معلمان در مدیریت پرسش های اعتقادی و فضای سرکوب گر مدارس، به عنوان عامل "مسبب" در شکل گیری اظهارات نسنجیده عمل می کند. این پژوهش با ارائه "الگوی تربیت محور مسئولیت کیفری"، راهکارهایی چون استتابه تربیتی ۶ ماهه، تفکیک مراتب شبهه، نهادینه سازی کرسی های آزاداندیشی تنظیم شده و اصلاح قوانین کیفری (تبصره الحاقی به ماده ۲۲۰ ق.م.ا) را پیشنهاد می دهد. نتیجه نهایی آن است که مواجهه با شبهات دانش آموزی باید از مجازات به سمت بازمهندسی نظام تربیت دینی و ایجاد فضای امن پرسشگری انتقال یابد.

کلیدواژه ها:

حقوق اساسی ، مواد قانون ، حقوق