بررسی تدلیس از منظر مذاهب خمسه، فقه امامیه و حقوق ایران

واژه "تدلیس" در کنار الفاظ "تغریر"، "غرور" و "غش"، بار معنایی حقوقی یافته، و بهانه ای برای رابطه ناگسستنی اخلاق و حقوق و رعایت عدل و انصاف در فقه اسلامی است. فقهای اسلامی به حرمت تدلیس تصریح کرده اند و در مباحث فقه خود مصادیق آن از قبیل تدلیس زن آرایشگر (ماشطه) چون سرخ گون کردن صورت و استفاده از مواد مصنوعی، غسل خفیف مانند آمیختن شیر با آب، و ازدواج زن با پوشانیدن عبا را به تفصیل بررسی کرده اند. اگرچه تدلیس خود حکم حرمت را دارد، اما عقد صحیح بوده و مشتری حق رد یا نگهداری کالا را بدون آن که مستحق دریافت ارزش باشد، خواهد داشت. تدلیس می تواند از طریق کتمان عیب و یا از طریق کاری که ثمن را افزایش دهد، حرام نباشد، تحقق یابد و مصداق بارز آن "تصریح" است که در حدیث نبوی آمده است. به طور کلی تدلیس، به اظهار صفت کمال و یا اخفاء صفت نقص بازمی گردد و ثبوت آن در صورت اشتراط یا آنچه در معنای شرط است، خواهد بود. تدلیس ممکن است همراه با عیب باشد، یا به تنهایی صورت گیرد، مانند جایی که مورد عقد فاقد صفات کمال باشد. در قانون مدنی ایران بحوث از تدلیس در مواد ۴۳۸ تا ۴۴۰ در مبحث پنجم از مباحث مربوط به بیع که به خیارات و احکام آن باز می گردد، آمده است. به تصریح حقوق دانان قلمرو تدلیس به جز بیع، دیگر قراردادها چون بیمه را نیز در بر می گیرد.

کلیدواژه ها:

بررسی تدلیس ، منظر مذاهب خمسه ، فقه امامیه ، حقوق ایران