تحلیل و تبارشناسی مفهوم شفاعت در قرآن و تبیین آن در مواجهه با شبهات معاصر

مفهوم شفاعت یکی از بنیادی ترین و در عین حال پرچالش ترین آموزه های قرآنی است که در طول تاریخ اسلامی مورد توجه متکلمان، مفسران و جریان های فکری قرار داشته است. ریشه یابی اصطلاح شفاعت در قرآن، نشان دهنده مبنایی عمیق، تربیتی و توحیدی است که با نگرش های رایج در برخی مکاتب دینی و شبهات رایج معاصر، تمایز ماهوی دارد. در این پژوهش، ضمن تحلیل واژه شناسی و زمینه شناسی قرآنی شفاعت، تبارشناسی تاریخی و فهم متنی و سیاقی آن از عصر نزول تا نگاه متفکران معاصر ایرانی بررسی شده است. مقاله حاضر شبهات مطرح درباره شفاعت را در سه محور (اختلال عدل الهی، تعارض با توحید افعالی و تشویق به گناه) با استناد به آیات و روایات معتبر و تفسیرهای اصیل بررسی و نقض می کند. پژوهش حاضر تاکید دارد که شفاعت حقیقی از منظر قرآن، چیزی جز استمرار نظام رحمت و تربیت الهی نیست که در چارچوب اذن و مشیت خداوند واقع می شود و کارکرد آن تربیت و امیدبخشی به جویندگان حق است. تفسیر عقلانی و روشمند شفاعت نه تنها هیچ گونه تعارضی با اصل عدالت و توحید ندارد، بلکه نشان دهنده نظامی حکیمانه برای بازگشت و اصلاح انسان هاست. چنین برداشتی با آموزه های اصیل اسلام همسویی دارد و همچنان در پاسخ گویی به شبهات فکری و اخلاقی روزگار معاصر، کارآمدی خود را نشان می دهد.کلمات کلیدی: شفاعت ، قرآن کریم ، تبارشناسی ، عدل الهی ، شبهات معاصر.