مفهوم شناسی تطبیقی استعاره در زبان فارسی و عربی

استعاره یکی از مهم ترین شگردهای بیانی در زبان و ادب فارسی و عربی است که در سطح ساختاری و معنایی، کاربردهای گوناگونی دارد. این پژوهش با هدف بررسی تطبیقی مفهوم، تعریف، اقسام، و کارکرد استعاره در دو سنت بلاغی فارسی و عربی انجام شده است. با روش تحلیلی–توصیفی و با تکیه بر منابع معتبر کلاسیک و معاصر، دیدگاه بلاغیون برجسته ای همچون جاحظ، ابن المعتز، قدامه بن جعفر، عبدالقاهر جرجانی، سکاکی، خطیب قزوینی، همایی و شفیعی کدکنی بررسی شده است. نتایج نشان می دهد که در بلاغت عربی، استعاره با دقت نظری بالاتر، ساختارهای مشخص و رویکردی قاعده مند تعریف شده است؛ در حالی که در بلاغت فارسی، استعاره بیشتر با رویکردی زیباشناسانه و کاربردی در متون ادبی ظاهر شده است. تفاوت نگاه نظام مند و مفهومی در بلاغت عربی در برابر نگاه تصویری و هنری در بلاغت فارسی، نشانگر تمایز دو نظام فکری در مواجهه با زبان و معناست. این تحلیل تطبیقی می تواند در ارتقاء آموزش بلاغت و ترجمه متون نقش موثری ایفا کند.

کلیدواژه ها:

استعاره ، بلاغت ، معناشناسی ، تطبیق ، زبان فارسی و عربی